90 درصد موارد دیسک کمر بدون جراحی درمان می شود

رییس بخش جراحی مغز و اعصاب بیمارستان شهدای تجریش با تاکید بر اینکه در حدود 80 تا 90 درصد از موارد دیسک کمر، درمان طبی است، گفت: این درمان‌ها شامل استفاده از داروهای ضد التهابی، داروهای شل کننده عضلات، استراحت به اندازه کافی، کاهش فعالیت‌های فیزیکی و استفاده از اقدامات توانبخشی است.

دکتر علیرضا زالی، با اشاره به اینکه مهمترین علایم دژنرسانس دیسک، از بین رفتن مولکول‌های آب است که به صورت خشک شدن دیسک نمایان می‌شود، گفت: خوشبختانه این علامت را می‌توان در کلیشه‌های MRI مورد ارزیابی قرار داد. اصولا با گذشت زمان، دیسک‌هایی که تغییرات دژنرسانس بیشتری دارند، در آنها احتمال راه پیدا کردن مواد ژلاتینی دیسک به بیرون بیشتر است. به همین دلیل دیسک کمر به چند دسته طبقه‌بندی می‌شود.

وی در خصوص طبقه‌بندی انواع دیسک کمر گفت: اگر مواد داخل دیسک به سمت بیرون برجستگی پیدا کرده باشد، اصطلاحا (Protrusion) نامیده می‌شود. اگر مواد داخل دیسک از سطح دیسک کنده شده و به بیرون راه پیدا کرده باشد، فتق (Extrusion) نامیده می‌شود که این حالت به مراتب شدیدتر از حالت قبلی است.

این جراح مغز و اعصاب افزود: در مواردی که با انجام MRI، مشاهده می‌شود دیسک دارای برجستگی ساده‌ای است که خیلی آبدار نیست، این حالت Bulging نامیده می‌شود و برآمدگی دیسک کاملا مشهود است.

زالی گفت: گاه ممکن است قطعه‌ای از دیسک کنده شده باشد و به منطقه‌ای دورتر از دیسک مهاجرت کرده باشد، این تکه کنده شده از دیسک قطعه سکستره نامیده می‌شود. یا این که ممکن است مجموعه علائم مذکور بروز کند که تحت عنوان هرنیاسیون نامیده می‌شود که تعریف ترمینولوژیک دقیق آن با هم متفاوت است. با تشخیص دقیق هر یک از مراحل مذکور، می‌توان اقدام درمانی لازم را انجام داد.

درمان دیسک کمر

این استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: بیماری که با Bulging دیسک مراجعه می‌کند، اقدام درمانی، تنها درمان طبی و نگهدارنده است ولی بیماری که دچار بیرون زدگی دیسک (Protrusion) است، باید شدت این عارضه در MRI مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.

زالی تصریح کرد: در انواع خفیف و متوسط، درمان طبی است. ولی در نوع شدید، بخصوص اگر همراه با نقص عصبی و درد مقاوم باشد، باید به فکر مداخله جراحی باشیم. در صورت وجود فتق (Extrusion)، با توجه به اینکه خطر آسیب عصبی بیمار را تهدید می‌کند، به طور معمول انجام عمل جراحی از اقدامات اولیه است.

این متخصص و جراح مغز و اعصاب افزود: در صورت وجود قطعه سکستره نیز، انجام عمل جراحی از مداخلات اولیه درمانی است.

زالی یادآور شد: گاه ممکن است بیمارانی که با دردهای دیسکوژنیک مکرر، مراجعه می‌کنند، با توجه به اینکه بین این دردها و الگوی زندگی افراد ارتباط مستقیمی وجود دارد، با تغییر الگوی زندگی و شغلی بیمار، بهبودی لازم را کسب کنند.

وی گفت: در مورد طول مدت درمان و استراحت بیماران در کلیه کتب پزشکی اختلاف نظر وجود دارد، در برخی موارد، مدت زمان 72 ساعت را کافی می‌دانند، یعنی اگر در بیمار با استراحت به مدت 72 ساعت، بهبودی لازم حاصل نشد، احتمال بهبودی در ساعت بعدی کمتر است. ولی در حال حاضر توافق عمومی بر میزان استراحت در بیماران مبتلا به دیسکوپاتی، حداقل 10 روز است. البته منظور از این اقدام استراحت در بستر و کاهش تحرکات فیزیکی است.

این متخصص و جراح مغز و اعصاب خاطرنشان کرد: دیسکوپاتی، درمان دارویی ویژه‌ای ندارد، ولی به دلیل وجود درد حاد و وجود اسپاسم عضلانی همراه، اغلب اساس درمان در این بیماران استراحت است، داروها به عنوان کمکی در این مورد، استفاده می‌شوند. استفاده از داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی کاربرد دارد. در استفاده از این داروها به علت ایجاد عوارض گوارشی، دوزهای متغیری تجویز می‌شود.

مصرف سیگار، عوامل تشدید کننده دیسکوپاتی

زالی گفت: مصرف سیگار در تشدید این بیماری به اثبات رسیده است. با توجه به اینکه دیسک کمر فاقد عروق خونی است، از طریق دیفیوژن تغذیه دیسک انجام می‌گیرد و بخش عمده مواد مغذی و آب از طریق (endplate) مهره‌های مجاور صورت می‌گیرد.

این استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تصریح کرد: ثابت شده عروق ریزی که از ناحیه مهره به endplate ختم می‌شود، قادرند مواد مغذی را از طریق انتشار به دیسک سالم انتقال دهند. با مصرف سیگار، کالیبر عروق دچار تنگی می‌شود. بنابراین در مبتلایان به این بیماری سابقه مصرف سیگار نیز گزارش شده است به ویژه در بیمارانی که به دلیل وجود دیسکوپاتی تحت انجام عمل جراحی قرار گرفته‌اند بر عدم استعمال دخانیات تأکید می‌شود./