لفظ ابتلا به دیسک کمر، اصطلاح اشتباهی است

بین تمام مهره‌های ستون فقرات شامل مهره گردن، مهره‌های پشتی و ناحیه کمر دیسک وجود دارد و اینکه افراد می‌گویند دچار دیسک شده‌اند اشتباه رایج است.

بین تمام مهره‌های ستون فقرات شامل مهره گردن، مهره‌های پشتی و ناحیه کمر دیسک وجود دارد و اینکه افراد می‌گویند دچار دیسک شده‌اند اشتباه رایج است. زمانی که این دیسک تحت فشار قرار می گیرد و بیرون می زند اصطلاحا فتق دیسک به وجود می آید.شاید بارها این عبارت به گوشتان خورده باشد ( دیسک کمر گرفته ام ).این عبارت به اشتباه در بین مردم رواج پیدا کرده است.

عوامل مختلفی در بروز فتق دیسک ستون فقرات موثرند از جمله وضعیت شغلی فرد، وضعیت انعطاف بدنی، قدرت عضلانی و حتی سابقه ژنتیکی عواملی است که در شکل گیری این بیماری نقش دارند.

از طرفی دیگر طبق آخرین تحقیقات انجام شده نقش ژنتیک در بروز فتق دیسک ستون فقرات نیز ثابت شده است، اگر در خانواده‌ای یکی از والدین دچار فتق دیسک ستون فقرات شد، بر اساس سابقه ژنتیکی احتمال دارد که فرزندان نیز مستعد ابتلا به فتق دیسک ستون فقرات باشند، اما باید توجه داشت ژنتیک تنها یک فاکتور در کنار فاکتورهای دیگر است و باید عوامل دیگر را نیز مد نظر قرار داد.

دیسک در تمام افراد وجود دارد، به تعداد مهره‌های بدن دیسک وجود دارد و واسطه اتصال همه مهره‌های بدن با یکدیگر دیسک است و به همین دلیل فتق دیسک می‌تواند در هر قسمتی از بدن ایجاد و به سمت بیرون زده شود و به ریشه‌های عصب فشار وارد کند.

در هر نقطه ای از بدن احتمال بروز فتق دیسک وجود دارد، فتق دیسک بیشتر در ناحیه کمر و گردن اتفاق می‌افتد.

روش تشخیص

با وجود مجموعه ای از علامت‌های بالینی مشخص می‌شود بیمار فتق دیسک دارد، هم‌چنین فتق دیسک بیشتر در افراد ۴۰ تا ۵۰ سال و میانسالان اتفاق می‌افتد.

ایجاد اختلال حس یا بی‌حسی در نقاط خاص دست یا پا و هم‌چنین ضعف در قسمت خاصی از عضلات دست یا پا از دیگر علایمی است که می‌توان به بروز فتق دیسک در بیمار مشکوک شد که بهتر است برای اطمینان بیشتر معاینات بالینی صورت گیرد و با روش‌های تشخیصی و تصویربرداری مانند ام آر آی از وجود فتق دیسک مطمئن شد.

درمان فتق دیسک با دو روش جراحی و غیر جراحی انجام می‌شود، ۸۰ تا ۹۰ درصد فتق دیسک کمر به درمان‌های غیر جراحی جواب می‌دهند و فقط حدود ۱۰ درصد این بیماران نیاز به عمل جراحی پیدا می‌کنند و حتی بر اساس آمار پزشکی این رقم کمتر از ۱۰ درصد است چرا که در در درمان‌های غیر جراحی با دارو درمانی و فیزیوتراپی مشکل بیماران برطرف می‌شود.

در بیماران مبتلا به فتق دیسک باید دوره درمانی به صورت کامل انجام شود، دوره درمان به روش غیر جراحی سه تا شش ماه طول می‌کشد، اما بیماران وقتی تا اندازه‌ای وضعیت بدنی بهتری پیدا کردند، فراموش می‌کنند که باید دوره درمان را به صورت کامل طی کنند.

بیماران باید در مدت درمان صبر، حوصله و استراحت کافی داشته باشند و تا پایان دوره درمان از انجام فعالیت‌های سنگین خودداری کنند و فیزیوتراپی را به همراه ورزش‌های موثر انجام دهند.

اگر بیمار دوره درمان سه تا شش ماهه را به خوبی انجام دهد، درمان فتق انجام می‌شود، بیمار می‌تواند زیر نظر پزشک در ماه‌های آخر درمان ورزش‌هایی مانند شنا یا راه رفتن در آب را انجام دهد.

باید توجه کرداحتمال دوباره فتق دیسک پس از درمان وجود دارد، اگر بیمار در انجام برنامه‌ها و ورزش‌های دوره درمان غیر جراحی سه تا شش ماهه سستی کند و آن را ناقص انجام دهد، احتمال بازگشت فتق دیسک وجود دارد.

نکاتی که بیماران بایستی رعایت نمایند

بیماران فتق دیسک باید شیوه زندگی خود را تغییر دهند، اگر بیمار در گذشته فعالیت‌های طولانی مدت انجام می‌داده، پس از بروز فتق دیسک و درمان آن باید مراقبت بیشتری کند و هر ۱۵ تا ۲۰ دقیقه یکبار از جای خود بلند شود و اجسام را به درستی از جای خود بردارد.

اما این موضوع در جوانان و نوجوانان به نحوی دیگر می باشد. شیوع این بیماری در نوجوانان و جوانان بستگی به شغل آن‌ها دارد، بروز فتق دیسک در نوجوانان شایع نیست، اما در مواردی شغل فرد فشار زیادی را به مهره‌ها وارد می‌کند، مثلا در ورزش کشتی به مهره‌های گردن فشار وارد می‌شود و یا در برخی از موارد فرد مجبور است به مدت طولانی در وضعیت نشسته قرار گیرد یا اجسام سنگین را جابه جا کند.

انجام حرکات ورزشی نقش موثری در جلوگیری و درمان فتق دیسک کمر دارد، یکی از مهم‌ترین درمان‌های غیر جراحی انجام فیزیوتراپی و ورزش است و تحقیقات علمی و پزشکی بسیاری موثر بودن تمرینات ورزشی در درمان فتق دیسک را ثابت کرده است.

تعدادی از ورزش ها در مراحل اولیه، بعضی دیگر در مراحل حاد و یکسری از ورزش‌ها در مراحل مزمن بیماری به بیمار توصیه می‌شود که هر کدام نتایج مشخصی دارند. مطالب زیر می تواند در این زمینه مفید باشد:

- ورزش های مفید و مضر برای کمر درد - راهنمای تصویری
- ورزش مکنزی و ویلیامز برای تسکین درد کمر
- 4 حرکت ورزشی برای فرار از درد کمر

علایم این بیماری با توجه به مهره‌ها متفاوت است، اما معمولا فتق دیسک کمر با درد در ناحیه پا شروع می‌شود و بیمار در منطقه خاصی از پا و یا انگشت‌های پا احساس کرختگی و بی‌حسی می‌کند.

اگر فتق دیسک پیشرفته شود بعضی از حرکت‌های پا ضعیف شده و حتی در موارد خیلی پیشرفته ممکن است عضلات پا لاغر و ضعیف شده و پا شکل مخصوص پیدا کند.

علایم فتق دیسک ناحیه کمر با نشستن تشدید می‌شود، با پیاده روی و راه رفتن علایم درد کاهش می‌یابد، بهترین را تشخیص فتق دیسک معاینه بالینی و در صورت نیاز استفاده از روش‌های تصویربرداری مانند ام آر آی است./