قند شیرین است، اما زیادی آن روزگارتان را تلخ می کند. مصرف بیش از اندازه قند از بسیاری جهات بر بدن تاثیر می گذارد.
حتما از قبل میدانید که خوردن بیش از حد قند برای شما خوب نیست. با این حال، احتمالاً هنوز هم در مصرف آن زیادهروی میکنید. براساس آخرین دادههای رسمی، سرانه مصرف شکر در ایران ۲۹ کیلوگرم بهازای هر نفر میباشد که با میانگین جهانی (1/22 کیلوگرم بهازای هر نفر در جهان) 9/6 کیلوگرم اختلاف دارد.
نوشیدنیهای شیرین، آبنبات، محصولات پخته شده و لبنیات شیرین شده منابع اصلی قند افزوده هستند. اما حتی برخی از غذاهای خوش طعم، مانند نان، سس گوجه فرنگی و پروتئین بارها، میتوانند قند داشته باشند و در نهایت مصرف بیش از حد مواد شیرین را بسیار آسان میکنند. تشخیص قندهای افزوده ممکن است روی برچسبهای تغذیهای دشوار باشد زیرا میتوانند تحت نامهای مختلفی مانند شربت ذرت، شهد آگاو، شکر خرما، آب نیشکر یا ساکارز فهرست شوند.
مهم نیست که چه نامیده میشود؛ شکر، شکر است و در صورت مصرف بیش از حد، میتواند از بسیاری جهات بر بدن شما تأثیر منفی بگذارد. در اینجا نگاهی دقیقتر به چگونگی تأثیر شکر بر سلامت شما، از سر تا پا، میاندازیم.
مغز
خوردن قند باعث ترشح یک ماده شیمیایی حس خوب به نام دوپامین در مغز میشود. به همین دلیل است که شما ساعت ۳ بعد از ظهر بیشتر از یک سیب یا هویج هوس خوردن یک آبنبات میکنید.
از آنجا که غذاهای کامل مانند میوهها و سبزیجات باعث آزاد شدن دوپامین کافی در مغز نمیشوند، مغز شما برای رسیدن به همان احساس لذت، به قند بیشتر و بیشتری نیاز پیدا میکند. این باعث میشود که مثلا پس از وعده شام بشدت احساس نیاز به خوردن بستنی داشته باشید. مغز به شما می گوید باید این مقدار شیرینی را دریافت کنی تا حس لذت از ترشح دوپامین را تجربه کنی و رام کردن این حس دشوار است.
خلق و خو
مصرف گاه به گاه آب نبات یا کلوچه میتواند با افزایش سریع سطح قند خون، به شما یک انفجار سریع انرژی (افزایش ناگهانی انرژی) بدهد. وقتی سطح قند خون شما با جذب قند توسط سلولهایتان کاهش مییابد، ممکن است احساس اضطراب و نگرانی کنید (به اصطلاح افت قند).
اما اگر بیش از حد به سراغ شیشه آب نبات بروید، کاهش قند بیشتر از حد انتظار بر خلق و خوی شما تأثیر میگذارد: مطالعات، مصرف زیاد قند را با خطر بیشتر افسردگی در بزرگسالان مرتبط دانستهاند.
دندانها
همه می دانند که قند دندان ها را خراب می کند، اما چگونه؟ قند غذای باکتری های داخل دهان می شود و اسیدی به جا می گذارد که مینای دندان را از بین می برد. نوشیدنی های شیرین، میوه های خشک، آبنبات و شکلات رایج ترین گناه کارها هستند و آبنبات ترش بدترین نوع آن هاست. اسید این مواد به اندازه اسید باتری قوی است. پس از خوردن شیرینی دهانتان را با آب بشویید یا کمی شیر بنوشید تا اثر اسیدی آن خنثی شود.
مفاصل
اگر درد مفاصل دارید، دلیل بیشتری برای کنار گذاشتن آبنبات وجود دارد: مطالعات نشان داده است که خوردن مقدار زیادی شیرینی به دلیل التهابی که در بدن ایجاد میکنند، درد مفاصل را بدتر میکند. به علاوه، مطالعات نشان میدهد افرادی که مقدار زیادی قند میخورند یا مینوشند، ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به آرتریت روماتوئید باشند.
پوست
یکی دیگر از عوارض جانبی التهاب این است که ممکن است پوست شما را سریعتر پیر کند.
قند اضافی به پروتئینهای موجود در جریان خون متصل میشود و مولکولهای مضری به نام AGEs یا محصولات نهایی گلیکاسیون پیشرفته ایجاد میکند. این مولکولها دقیقاً همان کاری را که به نظر میرسند انجام میدهند؛ پیر کردن پوست شما. نشان داده شده است که آنها به کلاژن و الاستین در پوست آسیب میرسانند - فیبرهای پروتئینی که پوست را سفت و جوان نگه میدارند. نتیجه؟ چین و چروک و افتادگی پوست.
کبد
قند اضافه شده احتمالاً حاوی فروکتوز یا شربت ذرت با فروکتوز بالا است. فروکتوز در کبد فرآوری میشود و در مقادیر زیاد میتواند به کبد آسیب برساند. هنگامی که فروکتوز در کبد تجزیه میشود، به چربی تبدیل میشود. به نوبه خود، این امر باعث موارد زیر میشود:
- بیماری کبد چرب غیرالکلی(NAFLD): این بیماری به صورت تجمع چربی اضافی در کبد دیده میشود.
- استئاتوهپاتیت غیرالکلی(NASH)، کبد چرب، التهاب و استئاتوز است که زخم کبد است. زخم در نهایت خونرسانی به کبد را قطع میکند. بسیاری از این موارد به سیروز کبدی تبدیل میشوند و به پیوند کبد نیاز دارند.
قلب
وقتی بیش از حد قند میخورید یا مینوشید، انسولین اضافی در جریان خون میتواند بر شریانهای سراسر بدن تأثیر بگذارد. این باعث میشود دیوارههای آنها ملتهب و ضخیمتر و سفتتر از حد معمول شود. این امر به قلب شما فشار میآورد و به مرور زمان به آن آسیب میرساند. این میتواند منجر به بیماریهای قلبی مانند نارسایی قلبی، حملات قلبی و سکته مغزی شود.
تحقیقات همچنین نشان میدهد که خوردن قند کمتر میتواند به کاهش فشار خون، یک عامل خطر اصلی برای بیماری قلبی، کمک کند. به علاوه، افرادی که مقدار زیادی قند افزوده مصرف میکنند (که حداقل ۲۵٪ از کالری آنها از قند افزوده تأمین میشود) دو برابر بیشتر از افرادی که رژیم غذایی آنها شامل کمتر از ۱۰٪ از کل کالری قند افزوده است، در معرض مرگ ناشی از بیماری قلبی قرار دارند.
پانکراس
وقتی غذا میخورید، پانکراس انسولین ترشح میکند. اما اگر بیش از حد قند مصرف کنید و بدن شما به درستی به انسولین پاسخ ندهد، پانکراس شروع به ترشح انسولین بیشتری میکند. در نهایت، پانکراس بیش از حد کار کرده شما از کار میافتد و سطح قند خون شما بالا میرود و شما را در معرض دیابت نوع ۲ و بیماری قلبی قرار میدهد.
کلیهها
اگر دیابت دارید، قند زیاد میتواند منجر به آسیب کلیه شود. کلیهها نقش مهمی در فیلتر کردن خون دارند. هنگامی که سطح قند خون به مقدار مشخصی میرسد، کلیهها شروع به آزاد کردن قند اضافی به ادرار میکنند. اگر دیابت کنترل نشود، میتواند به کلیهها آسیب برساند و این امر مانع از انجام وظیفه آنها در فیلتر کردن مواد زائد در خون میشود. این میتواند منجر به نارسایی کلیه شود.
وزن بدن
این احتمالاً برای شما خبر جدیدی نیست، اما هر چه قند بیشتری بخورید، وزن بیشتری خواهید داشت. تحقیقات نشان میدهد افرادی که نوشیدنیهای شیرینشده با قند مینوشند، نسبت به کسانی که این نوشیدنیها را نمینوشند، وزن بیشتری دارند و در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع ۲ هستند. یک مطالعه حتی نشان داد افرادی که قند بیشتری به رژیم غذایی خود اضافه میکنند، در کمتر از ۲ ماه حدود ۱.۷ پوند وزن اضافه میکنند. مقادیر اضافی قند میتواند سلولهای چربی را ملتهب کند و باعث آزاد شدن مواد شیمیایی شود که وزن را افزایش میدهد.
سلامت جنسی
قند ممکن است بر زنجیره وقایع مورد نیاز برای نعوظ تأثیر بگذارد. این ماده بر سیستم گردش خون شما تأثیر میگذارد، که جریان خون را در سراسر بدن شما کنترل میکند و برای ایجاد و حفظ نعوظ باید به درستی کار کند.
سازمان جهانی بهداشت به بزرگسالان و کودکان توصیه می کند تا دریافت روزانه قندهای آزاد را به کمتر از ۱۰٪ از کل مصرف انرژی کاهش دهند که این مقدار معادل 12 قاشق چای خوری شکر است (50 گرم). کاهش بیشتر مصرف قند به کمتر از ۵٪ کل انرژی یا ۲۵ گرم در روز مزایای بیشتری را برای سلامتی به همراه دارد./
