همه چیز درباره طب سوزنی

طب سوزنی روشی است که با فروکردن سوزن‌های بسیار نازک به نقاط خاصی از بدن باعث تسکین درد یا درمان مشکل خاصی از بیمار می‌شود. سازمان بهداشت جهانی و موسسه ملی سلامت آمریکا اعلام کرده‌اند طب سوزنی در درمان 300 بیماری گوناگون مانند مشکلات عصبی و درد می‌تواند موثر باشد.

«طب چینی» یکی از کهن‌ترین روش‌های پزشکی در سرزمین چین است که کنار تکنیک‌هایی مانند گیاه‌درمانی و ماساژ، «طب سوزنی» را به عنوان مهم‌ترین شاخه دربرمی‌گیرد.

به گزارش «بهپو»، طب سوزنی که به زبان چینی به آن جن جیو گفته می‌شود روشی است که با فروکردن سوزن‌های بسیار نازک به نقاط خاصی از بدن باعث تسکین درد یا درمان مشکل خاصی از بیمار می‌شود. براساس تئوری طب سوزنی، این نقاط خاص روی مریدین‌هایی -کانال‌های انرژی- قرار دارند که یک نوع انرژی حیاتی به نام چی « QI» در آنها جریان دارند. طب سوزنی از اواخر قرن بیستم توسط محققان مورد تحقیقات جدی علمی قرارگرفته؛ هم از جهت نحوه اثر آن و پایه‌هایش و هم از جهت آثار بالینی. سازمان بهداشت جهانی و موسسه ملی سلامت آمریکا اعلام کرده‌اند طب سوزنی در درمان 300 بیماری گوناگون مانند مشکلات عصبی و درد می‌تواند موثر باشد.

علت شکل‌گیری این روش چیست؟

سوزن‌درمانى بر این اصل کار مى‏کند که در همه بیمارى‏ها؛ خواه جسمى یا ذهنى - روانى، نقاطى حساس‌شده روى سطح بدن جلوه مى‏کنند و با بهبود یا درمان بیمارى ناپدید مى‏شوند. این نقاط حساس‌شده در بیمارى را «نقاط سوزنى» مى‏نامند. مغز انسان در واکنش به سوزن‌درمانى گروهى مواد طبیعى تسکین‌دهنده درد که به آنها «اندورفین» مى‏گویند تولید مى‏کند.

روش اجرای طب سوزنی چگونه است؟

نقاط سوزنى را معمولا با سوزن‏هاى خاص تحریک مى‏کنند. بیشتر درمانگران با تجربه چینى مى‏گویند بهترین نتایج درمانى را تحریک سوزنى تولید مى‏کند. متون کهن چینى حدود 50 راه گوناگون فرو کردن سوزن را شرح مى‏دهند. تنها 6 اصل هستند که در موثر بودن تحریک سوزنى نقش دارند؛ تیزى نوک سوزن، زاویه نفوذ سوزن، عمقى که سوزن فرومى‏رود، مقدار حرکت (لرزش) سوزن در نقطه، طول زمانى که سوزن در نقطه مى‏ماند و تعداد جلسات درمان.

اساس این نوع طب، تشخیص درست محل دقیق نقاط در بدن و تحریک متناسب آنهاست. این نقاط براساس نوع بیمارى متفاوت است.

بیش از 700 نقطه طلایى در بدن شناخته شده که 360 نقطه آن تحت عنوان اصلى و بقیه اضافى تعریف شده‌اند. این نقاط در تماس قسمت‌هاى بدن به صورت محورهاى مجزا تعریف شده‌اند و پزشک در درمان هر بیمارى باید به تحریک این محورها بپردازد.

متخصصان طب مکمل و جایگزین عملکرد خود را بر اساس چند قانون کلی توجیه می‌کنند:

1- قابلیت و قدرت خودترمیمی بدن

مطابق این اصل، بدن دارای توانایی ذاتی ایجاد و نگهداری سلامت است. درحقیقت تمام شاخه‌های طب مکمل به شیوه‌های مختلف می‌کوشند تا از قابلیت‌های خوددرمانی بدن استفاده کنند. در این میان نقش پزشک، کمک به اجرای این مراحل است.

2- توجه به ویژگی‌های اختصاصی بیمار

هر بیمار، یک وجود خاص است؛ یعنی خداوند عالم دو انسان را دقیقا یکسان نیافریده، با تاریخچه منحصربه‌فرد، شرایط ویژه و علتی منحصربه‌فرد که سبب بیماری شده بنابراین نیازمند برنامه و روند درمانی مخصوص خود است.

3- پیشگیری اساس درمان است.

تاثیر طب سوزنی بر بیماری‌های مختلف

براساس نظر سازمان بهداشت جهانی از طب سوزنی می‌توان در موارد زیر استفاده کرد:

● آرنج تنیس بازان، فیبرومیالژیا، درد عضلانی صورتی، آرتروز، دردکمر، نشانگان تونل کارپ، نشانگان‌های ستون فقرات گردن و کمر

● آسم، سینوزیت حساسیت‌زا

● کنترل دردهای حاد و مزمن

● اضطراب، افسردگی، خستگی مفرط و فراموشی

● تهوع و استفراغ، گرفتگی مری، افزایش بیش از حد اسید معده، روده تحریک‌پذیر، اسهال، یبوست

● مسمومیت‌های دارویی

● دردهای عادت‌ماهانه

● سردردهای میگرنی، سردردهای تنشی، سرگیجه، وزوز گوش

● گرفتگی عضلات، لرزش اندام‌ها، تیک، سکسکه

● ایلئوس بعد از عمل جراحی، مشکلات بعد از سکته مغزی، بی‌اختیاری ادراری، احتباس ادراری

● چاقی، لاغری و سلولیت

● بی‌خوابی، کم‌خوابی و اختلال خواب

● نشانگان پلى‌کیستیک تخمدان

● ناتوانی جنسی؛ مشکلی که نادیده گرفته می‌‌شود و طب سوزنی می‌‌تواند یکی از راه‌های کارآمد در درمان ناتوانی جنسی باشد.

● ترک سیگار؛ با استفاده از طب سوزنی، سوزن‌هایی به فرد زده می‌شود که از یک ‌سو بو و طعم سیگار را برای فرد ناخوشایند می‌کنند و از سوی دیگر باعث جلوگیری از بروز هیجانات و اضطراب‌ها می‌شوند.

طب سوزنی همچنین دریچه‌ای تازه برای مبارزه با سرطان‌های زنان گشوده است.

البته باید کاملا توجه داشت برای درمان با طب سوزنی حتما باید به متخصص این رشته مراجعه کرد وگرنه ممکن است عوارض خطرناکی فرد را تهدید کند. در این زمینه حتما عبارت «متخصص طب سوزنی» بسیار اهمیت دارد.

بیشتر بخوانید: طب سوزنی و ۱۷ نکته کاربردی

تاثیرات چشمگیر طب سوزنی بر عملکردها و ناراحتی‌های شایع

● خواب: طب سوزنی می‌تواند ناقل‌های عصبی موسوم به «هیستامین‌ها» را تقویت و تنظیم ‌کند. این ناقل‌ها در کنترل توانایی بدن برای به خواب رفتن در زمان خستگی و طول شب نقش دارند.

● خلق‌وخو: مطالعات ثابت می‌کند که انجام هفتگی طب سوزنی می‌تواند در کاهش علائم افسردگی موثر باشد که با شرکت در جلسات مشاوره 3 ماهه قابل‌مقایسه خواهد بود.

● یائسگی: ثابت شده انجام طب سوزنی در خانم‌های یائسه موجب کاهش علائم گرگرفتگی تا 3 ماه پس از درمان‌های مرسوم خواهند بود. گرچه بررسی‌های علمی هنوز مکانیسم این تاثیر پیشگیرانه را کشف نکرده، به نظر می‌رسد طب سوزنی در تنظیم دمای بدن نقش دارد.

● حساسیت: طب سوزنی در کاهش تولید آنتی‌هیستامین‌ها در موارد ابتلا به حساسیت‌های فصلی تاثیر خواهد داشت.

● میگرن: طی انجام طب سوزنی، جریان الکتریکی خفیفی ایجاد می‌شود که می‌تواند در کاهش علائم میگرن در افرادی که از چنین سردردهایی رنج می‌برند، نقش داشته باشد.

● ناراحتی‌های قلبی- عروقی: انجام طب سوزنی توسط پزشک متخصص موجب کاهش سطح استرس قلب می‌شود و در بهبود روند جریان خون تاثیر دارد که این حالت می‌تواند زمینه بروز حمله قلبی را کاهش دهد.

● درد پشت: بررسی‌ها نشان می‌دهد انجام طب سوزنی طی 5 هفته می‌تواند سبب تسکین درد پشت طی 6 ماه پس از آن شود.

● سیستم ایمنی: طب سوزنی باعث می‌شود تولید آنتی‌بادی‌های سیستم ایمنی تقویت و بدن برای مقابله با بسیاری از بیماری‌ها آماده شود.

● تناسب اندام: افرادی بالغی که دچار اضافه وزن هستند، اگر تحت درمان طب سوزنی قرار گیرند با کاهش حدود 4 کیلوگرم طی دوره 2 تا 16 هفته روبرو می‌شوند.

بیشتر بخوانید: طب‌ سوزنی، معلق میان بلوف و واقعیت

تاثیرات طب سوزنی در دوران بارداری

طب سوزنی روشی مطمئن و موثر برای درمان التهابات و افسردگی دوران بارداری محسوب می‌شود.

● انجام طب سوزنی در دوران بارداری می‌تواند در پیشگیری از بروز مشکلاتی مانند خستگی، درد پشت، سردرد، گرفتگی عضلات شکمی و... موثر باشد. حتی در شرایط بحرانی نیز انجام‌پذیر است و می‌تواند باعث قطع خونریزی و پیشگیری از سقط جنین نیز شود.

● این شیوه درمان می‌تواند رشد کم جنین را تحریک کند و با کاهش روند خونریزی در پیشگیری از اکلامپسی -مسمومیت بارداری- و عوارض دیگر نقش دارد.

● با انجام طب سوزنی در دوران بارداری، بدن مادر تا زمان آمادگی جنین برای تولد در وضعیت مطلوبی قرار می‌گیرد و روند زایمان طبیعی بهتر انجام می‌گیرد.

● طب سوزنی در بهبود ماستیت یا تب شیر همچنین ترشح شیر مادر تاثیر قابل‌توجهی دارد و به علاوه می‌تواند روند عادت ماهانه را به تاخیر بینندازد که عامل پیشگیرانه‌ای در بارداری ناخواسته محسوب می‌شود.

● استرس و افسردگی دوران بارداری می‌تواند ناشی از تغذیه نامناسب یا سوء‌مصرف مواد باشد که عوارضی مانند وزن پایین جنین، اختلالات جنین، سقط و حتی افکار خودکشی در مادر را در پی دارد. انجام طب سوزنی در این خانم‌ها می‌تواند علائم افسردگی را کاهش دهد.

● طب سوزنی حتی می‌تواند به تناسب اندام پس از زایمان نیز کمک کند.

دانشکده طب ایرانی و مکمل مشهد؛ تنها گروه آموزشی مستقل طب چینی و سوزنی در ایران

هسته اولیه گروه از سال 1383 با عقد قرارداد بین دانشگاه علوم پزشکی مشهد و دانشگاه طب چینی پکن برای اعزام دانشجو در رشته طب چینی و سوزنی شکل گرفت که به دنبال آن و پس از انجام تمهیدات لازم، 20 پزشک عمومی در سال 1384 به چین اعزام شدند. هدف از اعزام، تربیت دکترای تخصصی بالینی در مدون‌ترین و آکادمیک‌ترین رشته طب مکمل جهان؛ یعنی طب چینی و سوزنی بود تا هم آموزش آکادمیک تخصصی این رشته را فرابگیرند و هم با مسیر و فرایند جهانی شدن رشته‌های طب سنتی و مکمل آشنایی حاصل شود.

پس از فارغ التحصیلی و مراجعت دانشجویان به ایران، 6 نفر در دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 2 نفر در دانشگاه علوم پزشکی تهران و یک نفر در دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی به عنوان هیات‌علمی جذب شدند. در اولین قدم در سال 1388، اولین کلینیک تخصصی طب سوزنی و ماساژ کشور در بیمارستان امام رضا (ع) مشهد راه‌اندازی شد و در مرحله بعد، در تاریخ 17 بهمن ماه 1390، شورای دانشگاه علوم پزشکی مشهد با راه‌اندازی گروه آموزشی طب چینی موافقت کرد که این مصوبه در سال 1391 توسط شورای دانشگاه به «گروه آموزشی طب چینی و مکمل» تغییر نام یافت.

به گزارش «بهپو» و به نقل از «هفته نامه سلامت»، در حال حاضر گروه طب چینی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 6 عضو هیات‌علمی آموزشی و پژوهشی دارد. در تاریخ سوم مرداد ماه 1392، کوریکولوم طب سوزنی در مقطع دکترای تخصصی توسط شورای عالی برنامه‌ریزی مصوب شد ولی به دلایلی ابلاغ و پذیرش دانشجو تا این لحظه هنوز میسر نشده است. این گروه تنها گروه آموزشی مستقل این رشته در کشور ایران است./