آسم و آلرژی در کودکان

تحقیقات نشان می‌دهد آسم و آلرژی از 3 دهه قبل تاکنون افزایش چشمگیری یافته، به‌خصوص در کلانشهری مثل تهران شیوع آن را حدود 35 درصد برآورد می‌کنند و تعداد بسیار زیادی از مبتلایان را کودکان تشکیل می‌دهند. این دو بیماری خطرناک و کشنده نیستند ولی کیفیت زندگی فرد بزرگسال یا کودک را به میزان زیادی کاهش می‌دهند. نخستین سوالی که در این زمینه مطرح می‌شود این است که چرا میزان شیوع این دو بیماری افزایش یافته است؟ چگونه می‌توان آسم و آلرژی کودکان را کنترل کرد؟ و راه‌های درمانی جدید کدام‌اند؟

تحقیقات نشان می‌دهد آسم و آلرژی از 3 دهه قبل تاکنون افزایش چشمگیری یافته، به‌خصوص در کلانشهری مثل تهران شیوع آن را حدود 35 درصد برآورد می‌کنند و تعداد بسیار زیادی از مبتلایان را کودکان تشکیل می‌دهند. این دو بیماری خطرناک و کشنده نیستند ولی کیفیت زندگی فرد بزرگسال یا کودک را به میزان زیادی کاهش می‌دهند.
به گزارش «بهپو»، نخستین سوالی که در این زمینه مطرح می‌شود این است که چرا میزان شیوع این دو بیماری افزایش یافته است؟ چگونه می‌توان آسم و آلرژی کودکان را کنترل کرد؟ و راه‌های درمانی جدید کدام‌اند؟

علت افزایش بیماری آسم و آلرژی در کودکان

از چند دهه قبل محققان توانستند بیماری‌های عفونی را به خوبی کنترل کنند و مرگ و میر را کاهش دهند، اما مطالعات نشان داده بهبود سطح بهداشت و کاهش بیماری‌های عفونی عواملی هستند که باعث افزایش دو بیماری آسم و آلرژی در سطح جامعه شده‌اند چون ابتلا به بیماری‌های عفونی به تکامل سیستم عفونی کمک می‌کند. از سوی دیگر، جوامع شهرنشین تغییرات زیادی در شیوه زندگی مردم ایجاد کرده‌اند. آلاینده‌ها و آلرژن‌های موجود در هوا، مواد نگهدارنده در کنسرو‌ها و غذاهای آماده، غذاهای حاوی نیترات، حشرات و... را هم باید به گروه مواد آلرژن یا حساسیت‌زا افزود.

کودکان مبتلا به آلرژی و آسم چه علایمی از خود بروز می‌دهند؟

علایم مشخصات خاصی ندارند. ممکن است دو کودک به آلاینده‌های موجود در هوا حساسیت داشته باشند ولی هر یک علایم خاصی از خود نشان دهند. حساسیت ممکن است به‌صورت بیماری‌های پوستی مثل اگزما و کهیر بروز کند.
گاهی هم کودک به یک غذا مانند لبنیات گاوی، آجیل، توت‌فرنگی، تخم‌مرغ، ماهی و میگو حساسیت‌زا نشان می‌دهد که تقریبا حساسیت‌ترین غذاها برای کودکان محسوب می‌شوند و با علایم گوارشی مانند اسهال، دل‌درد، خون داخل مدفوع، نفخ و... آشکار می‌شوند. در مواقعی که کودک شیرخوار، به ماده‌ای حساس است، در صورتی که مادر همان ماده را استفاده کند، حساسیت در کودک به دلیل ورود ماده حساسیت‌زا داخل شیر دیده خواهد شد.
رینیت یا آبریزش شدید از بینی هم حساسیت دیگری است که در بسیاری از کودکان دیده می‌شود. والدین ابتدای بروز بیماری فکر می‌کنند کودک سرما خورده، ولی همین به ظاهر سرماخوردگی، مدت طولانی ادامه می‌یابد و باعث نگرانی پدر و مادر می‌شود. خانواده‌ها دقت کنند دوره سرماخوردگی معمولا ظرف مدت 7 تا 10 روز به پایان می‌رسد و طولانی شدن آن هشداری برای والدین است تا دنبال علت باشند. البته رینیت به تنهایی رخ نمی‌دهد و معمولا نشانه‌های دیگر حساسیت مانند خارش دهان، سرفه، عطسه کردن‌های مکرر و... هم وجود دارد. رینیت در فصل بهار و تابستان شدت می‌یابد چون در این دو فصل گرده‌های گیاهان در هوا معلق است و در‌های اتاق‌ها معمولا باز است و کودک زمان بیشتری را در محیط خارج از خانه به سر می‌برد.

آیا ممکن است آلرژی شدید و خطرناک شود؟

نوع شدید آلرژی، آسم است. نکته مهم بیماری آسم، این است که در کودکان شیوع زیادی دارد ولی با افزایش سن کودک، بیماری خودبه‌خود برطرف می‌شود -آسم‌های با حملات مکرر و شدید ممکن است تا آخر عمر با فرد باقی بماند. آسم با علایم تنگی نفس، درد قفسه سینه، سرفه‌ به دنبال فعالیت زیاد و قرار گرفتن کودک در معرض هوای سرد ایجاد می‌شود. آسم هم امروزه و با درمان‌هایی که وجود دارد، چندان خطرناک نیست، فقط یک نوع از آلرژی که باعث ایجاد شوک آنافیلاکسی می‌شود، خطرناک است. این نوع حساسیت گرچه شیوع زیادی ندارد ولی بسیار خطرناک است. ممکن است به دنبال مصرف ماده غذایی حساسیت‌زا، مصرف دارو یا گزش اتفاق بیفتد و اگر کودک را به سرعت به مرکز درمانی نرسانند، احتمال فوت او وجود دارد.

راه های کنترل آلرژی و آسم

آلرژی و آسم دو بیماری آزار‌دهنده هستند و باعث کسالت کودک می‌شوند. این نکته را باید به یاد داشت که ژنتیک فرد نقش مهمی در ابتلا به آلرژی دارد. یعنی اگر یکی از والدین دچار آلرژی باشد، احتمال ابتلای کودک 30-25 درصد و در صورتی که هر دو آلرژی داشته باشند، با احتمال 70-50 درصد، کودک به آلرژی مبتلا خواهد شد. اولین گام این است که والدین نوع حساسیت فرزند خود را شناسایی کنند. این کار برای پدر و مادرها چندان دشوار نیست، فقط کافی است به غذاها و شرایط محیطی و... توجه کنند. پس دور نگه داشتن کودک از مواد حساسیت‌زا بسیار مهم است. کودکان مبتلا به آسم باید از دود سیگار و آلودگی هوا دورباشند.
چنین کودکانی نباید در هوای آلوده از خانه خارج شوند یا لااقل فعالیت و تحرک زیادی نداشته باشند. در فصل زمستان والدین حتما باید شالی را دور دهان کودک بپیچند تا هوای سرد وارد ریه‌ها نشود. در تابستان هم کودک نباید جلوی کولر و پنکه قرار گیرد. اتاق این کودکان مرتب باید گردگیری شود تا گردوخاک یا عامل تحریک‌کننده برونش‌ها در اتاق به حداقل برسد. ملحفه‌ها باید مدام شسته شوند. کودکان مبتلا به آسم را نباید به محیط‌های قدیمی برد زیرا این اماکن مملو از قارچ هستند که می‌تواند تحریک‌کننده باشد.
به کودکانی که دچار رینیت هستند توصیه می‌شود، در روزهای بادی و بارانی و از ساعت 10صبح تا 5 بعدازظهر که میزان گرده‌های هوا به حداکثر می‌رسد، از خانه خارج نشوند. همچنین شستشوی مجاری بینی با آب ولرم کمک‌کننده است. در مورد حساسیت‌های غذایی هم تنها راه پیشگیری، پرهیز از خوردن ماده غذایی حساسیت‌زاست.

با وجود این همه آلاینده و مواد غذایی متنوع و... آیا همیشه می‌توان به راحتی علت حساسیت را یافت؟

گاهی اوقات یافتن عامل حساسیت بسیار دشوار و علایم شدید است. چنین کودکانی به مراکز آسم و آلرژی ارجاع داده می‌شوند. آزمایش خون یکی از عوامل تشخیصی است. البته روش تشخیصی چندان دقیقی هم نیست. نوع دیگر هم انجام تست‌های پوستی است.

اگر با رعایت همه نکات آلرژی ادامه داشت، می‌توان از دارو استفاده کرد؟

بله، رایج‌ترین دارویی که استفاده می‌شود، آنتی‌هیستامین است. این دارو بی‌ضرر است و می‌توان برای هر نوع حساسیتی از آن استفاده کرد. برای کنترل رینیت می‌توان از داروهای کورتیکواستروییدی استنشاقی استفاده کرد. گرچه این دارو کورتون است، عوارض کورتون‌های خوراکی را ندارد و می‌توان زمان محدودی از آن استفاده کرد. در بیماری آسم هم داروی سالبوتامول همچنان موثرترین دارو است.
داروهای کورتون‌دار برای آسم هم تجویز می‌شوند اما برای آن گروه از بیمارانی که علایم آسم شدید و مداومی دارند. کودکانی که به آسم مبتلا هستند حتما باید واکسن آنفلوانزا بزنند. به این نکته هم باید توجه کنید که کودکان قبل از 2 سالگی معمولا دچار آسم نمی‌شوند و ممکن است به علت عفونت ویروسی دچار علایمی مانند آسم شوند.
به گزارش «بهپو» و به نقل از «هفته نامه سلامت»، هیچ کدام از درمان‌ها قطعی نیستند و فقط باید منتظر ماند تا به احتمال زیاد سیستم ایمنی بدن در آینده بتواند بر بیماری غلبه کند./