وقتی مثانه بی اعصاب می شود

«مثانه عصبی» –نوروژنیک- از اختلالات عصبی عضلانی است که نه ‌تنها از شیوع بالایی برخوردار است، بلکه ممکن است تحت تاثیر بیماری‌هایی چون ام‌اس، دیابت، دیسک کمر و گردن، زوال عقل و پارکینسون هم بروز کند. عوارض ناشی از ابتلا به مثانه عصبی، بسیار وسیع‌تر از بی‌اختیاری ادرار است و ممکن است به عفونت مجاری ادراری، بازگشت ادرار به کلیه‌ها، اختلالات جنسی و یبوست نیز منجر شود.

شاید تصور کنید، شب ادراری از شایع‌ترین و آزار‌دهنده‌ترین مشکلات دستگاه ادراری و بویژه مثانه است، اما خوب است بدانید، «مثانه عصبی» –نوروژنیک- از اختلالات عصبی عضلانی است که نه ‌تنها از شیوع بالایی برخوردار است، بلکه ممکن است تحت تاثیر بیماری‌هایی چون ام‌اس، دیابت، تومور نخاع، قطع نخاع، دیسک کمر و گردن، دمانس -زوال عقل- و پارکینسون بروز کند.
به گزارش «بهپو»، عوارض ناشی از ابتلا به مثانه عصبی، بسیار وسیع‌تر از بی‌اختیاری ادرار است و ممکن است به عفونت مجاری ادراری، بازگشت ادرار به کلیه‌ها، اختلالات جنسی و یبوست نیز منجر شود. با این تفاسیر چرا و در چه شرایطی اعصاب مثانه دچار اختلال می‌شود؟

چرا مثانه عصبی می‌شود؟

کنترل سیستم عصبی بر مثانه و مجاری ادراری به گونه‌ای است که این اعصاب در احساس پر شدن مثانه، احساس نیاز به دفع ادرار و کمک به تخلیه ادرار نقش اصلی دارند.
به دلایل مختلف، بویژه در موارد اکتسابی، ارتباط بین اعصاب نخاع که مثانه را کنترل می کنند و مغز قطع می شود و فرمان پر بودن مثانه به مغز مخابره نمی شود، تخلیه ادرار بدرستی و در زمان مناسب انجام نمی‌شود و امکان برگشت آن به کلیه‌ها یا بروز عفونت ادراری یا بروز بی‌اختیاری ادرار به وجود می آید.
تحت تاثیر برخی بیماری‌ها از جمله دیابت هم به مرور زمان، سیستم عصبی خودکار مثانه و مجاری ادراری مختل می‌شود. آسیب و تروما به کمر یا نخاع، فتق دیسک کمر و گردن و بویژه جراحی در این مناطق و همچنین بیماری‌هایی چون ام‌اس و پارکینسون هم در بروز مثانه نوروژنیک دخیلند.

کودکان و نوزادانی با مثانه عصبی

مثانه نوروژنیک می‌تواند مادرزادی باشد، یعنی نوزاد با سیستم اختلال مثانه عصبی یا اختلال در تکامل ستون فقرات به دنیا می‌آید. در چنین شرایطی، سیستم ادراری تکامل پیدا نمی‌کند یا نوزاد با اختلال در توده اسکلتی عضلانی انتهای نخاع به دنیا می‌آید .
مثانه این بچه‌ها همیشه یا تا مدتی، همراه با مشکلات مثانه نوروژنیک است که باعث می‌شود مثانه به‌طور طبیعی تخلیه نشود‌. کودکانی که چنین مشکلی دارند گاهی دچار بی‌اختیاری ادرار می‌شوند‌. بعلاوه مشکل تخلیه ادرار در نوزادان و کودکان که تنگی مجرا یا مشکلی در مسیر مجرای ادرار دارند، ممکن است حاد شود .
نوزادانی که موقع ادرار جیغ می‌زنند و ادرارشان بخوبی دفع نمی‌شود، باید تحت معاینه متخصص اورولوژی قرار بگیرند‌. بزرگسالانی که ادرارشان دیر می‌آید یا احساس می‌کنند تغییری در دفع ادرار دارند یا ادرارشان سخت می‌آید هم باید به متخصص اورولوژی مراجعه کنند.

درمان برخی مشکلات را به تعویق نیندازید

درمان دیسک کمر و گردن و نیز تومور نخاع نباید به تاخیر بیفتد چرا که می‌تواند به مثانه نوروژنیک منجر شود .
انسداد طولانی پروستات در آقایان نیز منجر به بروز این عارضه می‌شود‌. هر نوع بیماری که روی سیستم اسکلتی و نخاعی و سیستم عصبی مثانه اثر بگذارد، منجر به بروز این عارضه می‌شود . مثانه نوروژنیک ممکن است همراه با مشکلات جنسی و یبوست نیز باشد چرا که به واسطه این عارضه، عضلات کف لگن دچار اختلال می‌شود.

از تشخیص تا درمان مثانه عصبی

مثانه نوروژنیک با توجه به عوارض و از طریق آزمایش خون و ادرار، سیستوسکوپی و سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن قابل تشخیص است.
گاهی لازم است مبتلایان برای درمان به خودشان سوند بزنند تا برگشت احتمالی ادرار به کلیه‌ها آسیب نزند ولی معمولا علایم بیماری با مصرف دارو از بین می‌رود‌. بتازگی روش نوینی برای جراحی مطرح شده که با الکترود، انتهای نخاع تحریک می‌شود تا ادرار بتواند به طور طبیعی دفع شود. به همین علت، درمان مثانه نوروژنیک نیاز به همکاری نورولوژیست‌ها، جراح اعصاب و اورولوژیست‌ها دارد.

مراحل درمان مثانه عصبی

برنامه‌ریزی: بیمار باید یک برنامه برای دستشویی ‌رفتن تنظیم کند.
نوشیدن مایعات: ننوشیدن مایعات کافی می‌تواند مثانه را اذیت کند و باعث انقباض عضلانی و تحریک نشت ادرار شود.
پرهیز از محرک‌ها: برخی غذاها و مواد خوراکی می‌تواند مثانه را تحریک کند. بهتر است، شیرین‌کننده‌های مصنوعی، غذاهای تند و اسیدی و نوشیدنی‌های حاوی کافیین مصرف نشود.
بازآموزی مثانه برای پیشگیری از بی‌اختیاری ادرار: بازآموزی مثانه می‌تواند از بی‌اختیاری ادرار بکاهد. هدف از آموزش مجدد عضلات مثانه، جلوگیری از نشت ادرار و اسپاسم‌های عضلانی است.
استفاده از سوند: برای بیماران مبتلا به مثانه نوروژنیک که احتباس ادراری دارند -ناتوانی در تخلیه مثانه-، ممکن است استفاده از سوند لازم باشد.
دارو: بیماران مبتلا به مثانه نوروژنیک ممکن است از برخی دارو‌ها برای کاهش فعالیت زیاد مثانه استفاده کنند. این داروها باعث کاهش انقباض مثانه، کاهش تکرر ادرار، بهبود بی اختیاری ادرار، افزایش ظرفیت مثانه یا تخلیه مثانه می شوند.
عمل جراحی: اعمال جراحی برای بیمارانی استفاده می‌شود که با دیگر روش‌های کنترل بی‌اختیاری ادرار درمان نشده‌اند.

تحریک الکتریکی عصب ساکرال نخاعی روشی نوین برای درمان مثانه نوروژنیک است؛ افراد مبتلا به مثانه نوروژنیک توانایی نگه داشتن یا دفع ادرار را ندارند و استفاده از این روش می تواند تا حد زیادی به این افراد در رفع این مشکل کمک کند. در این روش درمانی در نخاع افرادی که مثانه نوروژنیک دارند، یک الکترود و در عضله باسن آنها باطری آن نصب می شود؛ طول عمر این دستگاه حداقل 10 سال است و با یک ریموت توسط بیمار کنترل می شود. نام این دستگاه «ساکرال نورو مدولاسیون» -sacral nerve stimulator modulation- است و ریموت آن هر دو ساعت یک بار به الکترود داخل نخاع دستور می دهد تا تخلیه مثانه انجام شود.

دیابتی‌ها در خطر مثانه عصبی

مثانه نوروژنیک یکی از عوارض دیابت است که زنان را بیشتر از مردان گرفتار می‌کند. دیابت با مختل کردن کار اعصاب مثانه باعث می‌ شود تخلیه ادرار مختل شود و به تدریج ادرار زیادتری در مثانه بماند و حجم مثانه افزایش یابد. فرد دیابتی در این حالت دچار بی ‌اختیاری ادرار می‌ شود چون مثانه پُر شده به‌ صورت سرریز ادرار را نشت می ‌دهد، بدون آن که فرد احساس کند مثانه ‌اش پُر است و یا برای تخلیه ادرار مراجعه کند.
با پیشرفت این اختلال، عضلات مثانه بخوبی منقبض نمی‌‌شوند تا ادرار را کامل خالی کنند و در نتیجه مقداری ادرار در مثانه باقی می‌ماند.
ضروری است بیماران دیابتی با مشاهده عوارضی چون نشت ادرار، عدم تخلیه کامل مثانه، جریان ضعیف ادرار، کاهش دفعات تخلیه ادرار و عفونت دستگاه ادراری، پزشک خود را در جریان بگذارند./