آشنایی با علایم، تشخیص و درمان بیماری کبد چرب

دربیماری کبد چرب تجمع بیش از حد چربی درکبد، گاه باعث اختلال در فعالیت طبیعی بافت کبد می گردد که می تواند سیر پیشرونده پیدا کند و باعث نارسایی کبد و یا سیروز کبدی گردد.

کبد چرب غیر الکلی یک التهاب کبدی است که در اثر تجمع بیش از اندازه ی چربی در بافت کبد ایجاد می شود. دربیماری کبد چرب تجمع بیش از حد چربی درکبد، گاه باعث اختلال در فعالیت طبیعی بافت کبد می گردد که می تواند سیر پیشرونده پیدا کند و باعث نارسایی کبد و یا سیروز کبدی گردد.
بیماری کبد چرب غیرمرتبط با الکل (NAFLD) بیماری است که مشخصه آن تولید بالای چربی در کبد بوده و به دو حالت دیده می‌شود:
کبد چرب غیرمرتبط با الکل (NAFL) که یک عارضه غالبا خوش‌خیم است و درآن تنها تجمع ساده چربی در کبد بدون التهاب بافت کبد دیده می‌شود.
کبد چرب ملتهب غیرمرتبط با الکل (NASH) که در آن علاوه بر تجمع چربی، سلول‌های کبد دچار التهاب نیز هستند.
نکته مشترک در این افراد این است که سابقه مصرف بالای الکل یا ابتلا به سایر بیماری‌های آسیب‌رسان به کبد مانند هپاتیت‌های ویروسی در آنها دیده نمی‌شود.

1-کبد چرب غیرمرتبط با الکل (NAFL): شیوع این عارضه خوش‌خیم با افزایش چاقی و اضافه وزن در حال افزایش است و شایع‌ترین عامل اختلال کبد در آمریکا وکشورهای صنعتی غربی به‌شمار می‌رود.
آزمایش‌های کبدی در این بیماری طبیعی هستند و در نمونه‌برداری بافت زیر میکروسکوپ فقط تجمع چربی در سلول‌های کبد دیده می‌شود. غیر از کاهش وزن، غالبا درمانی ندارد. در صورت عدم ایمن‌سازی قبلی، واکسیناسیون علیه بیماری‌های هپاتیت ویروسی A و B برای آنها انجام می‌شود. بیشتر افراد مبتلا به کبد چرب غیرالکلی هیچ وقت به نوع ملتهب آن (NASH) مبتلا نمی‌شوند، اگرچه در بعضی از افراد ممکن است این امر اتفاق بیافتد.

2-کبد چرب ملتهب غیرمرتبط با الکل (NASH): دراین نوع بیماری، التهاب و تجمع بافت چربی موجب آسیب پایدار در بافت کبد می‌شود. ممکن است سطح خونی آنزیم‌های کبدی بیشتر از میزان متوسطی افزایش یابد که در کبد چرب غیرالکلی بالا می‌رود. اگرچه این شرایط ممکن است با مصرف زیاد از حد الکل نیز ایجاد شود، غالبا در کسانی که الکل نمی‌نوشند یا به میزان ناچیز مصرف می‌کنند دیده می‌شود. بیشتر افراد مبتلا در سنین 40 تا 60 سال و غالبا زن هستند، اما در کودکان بالای 10 سال هم می‌تواند دیده شود.

عامل ایجاد کننده التهاب کبد چرب غیرالکلی (NASH)

عامل دقیق ایجاد کننده آن هنوز شناخته نشده، اما در مطالعاتی که برای شناسایی عوامل ایجادکننده و درمان مناسب آن انجام شده وهنوز ادامه دارد، دیده شده غالبا افرادی به NASH مبتلامی‌شوند که حداقل یکی از شرایط زیر را دارا هستند:

اضافه وزن دارند.
مبتلا به دیابت نوع دو هستند که باعث می‌شود سطح قند خونشان بیش از حد بالا باشد.
چربی خونشان (تری‌گلیسرید یا کلسترول) بالا است.
مصرف کننده داروهایی خاص از قبیل آمیودارون، تاموکسیفن، پرهگزیلین مالئات، استروئیدها و استروژن‌های ساختگی هستند. دیده شده آفت‌کش‌هایی که سلول‌ها را مسموم می‌کنند نیز با کبد چرب مرتبط هستند.

(ترکیب بیماری‌های چاقی و دیابت و چربی خون بالا که غالبا با مقاومت به انسولین در ارتباط است سندروم متابولیک نامیده می‌شود.)

علائم و نشانه‌های NASH

بیشتر افراد مبتلا به التهاب کبد چرب غیرمرتبط با الکل هیچ نشانه‌ای ندارند. پزشک یا پرستار شما ممکن است با مشاهده نتایج آزمایش خونی که به طور معمول برای چک‌آب می‌دهید، به وجود این عارضه در شما شک کرده و برای‌تان آزمایشات بیشتری درخواست کند.
روش‌های تصویربرداری از کبد، مانند سونوگرافی، سی.تی اسکن یا ام.آر.آی که می‌توانند تجمع چربی را در کبد نشان دهند اما نمی‌توانند علت انباشتگی را از سایر بیماری‌های کبدی که تظاهرات مشابه دارند افتراق دهند، بنابراین ممکن است برای تایید تشخیص در بعضی افراد لازم باشد بیوپسی از کبد انجام شود.
بیوپسی کبد می‌تواند شدت بیماری و التهاب را نیز مشخص کند و اطلاعاتی در مورد سیر بیماری و پیشرفت آن به ما بدهد. برای این‌کار، پزشک تکه کوچکی را از بافت کبد به‌عنوان نمونه جدا کرده و برای بررسی با میکروسکوپ به آزمایشگاه بافت‌شناسی می‌فرستد. اگر آزمایشات خون وتصویربرداری شما کامل باشد، نیازی به انجام بیوپسی نخواهید داشت.
فیبرواسکن یک روش تشخیصی غیرتهاجمی است که با استفاده از امواج مافوق صوت میزان سفتی کبد را تعیین می‌کند. میزان سفتی کبد معیاری است که میزان آسیب را به کبد تخمین زده و ابتلا آن را به سیروز مشخص می‌کند. هرجا که فیبرواسکن در دسترس باشد از آن به جای بیوپسی برای تعیین میزان آسیب کبد استفاده می‌کنند.

درمان کبد چرب

در حال حاضر درمان اختصاصی و ثابت شده‌ای برای NASH وجود ندارد، بنابراین درمان آن بر پایه کنترل عوامل خطرساز و درمان بیماری‌های همراه با آن از قبیل دیابت و چاقی و چربی خون بالا استوار است. از آنجایی‌که «مقاومت به انسولین» یک عامل کلیدی در ابتلا به NASH به‌شمار می‌رود، مطالعات تحقیقاتی برای بررسی اثربخشی استفاده از درمان‌های دارویی «مقاومت به انسولین» در درمان و سیر NASH در حال انجام است.
بعضی مطالعات نشان می‌دهند در افرادی که قهوه می‌نوشند خطر آسیب کبدی کمتر است و احتمال می‌دهند نوشیدن مقادیر متوسط قهوه ممکن است برای پیشگیری از آسیب کبد موثر باشد. همچنین این افراد باید علیه بیماری‌های ویروسی هپاتیت A وB واکسینه شوند. لذا پزشکان به این بیماران توصیه می‌کنند:

اگر اضافه وزن دارید با کمک پزشک وزنتان را کم کنید و مهم است که این امر تدریجی باشد و وزنتان بیشتر از 6/1 کیلوگرم در هفته کاهش نیابد.
اگر قند خون بالا دارید آن را درمان کنید.
اگر کلسترول خون بالا دارید آن را درمان کنید (رعایت این نکات علاوه براین‌که به درمان التهاب کبد چرب غیرالکلی (NASH) کمک می‌کند شانس ابتلا به حمله قلبی و سکته مغزی را کاهش می‌دهد. این موضوع اهمیت زیادی دارد زیرا افراد مبتلا به التهاب کبد چرب غیرالکلی در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی و سکته مغزی نیز هستند.)
اگر از داروهایی که با ایجاد NASH مرتبط هستند استفاده می‌کنید، پزشکتان آن را با دارویی دیگر جایگزین می‌کند.
اگر به فرم شدید NASH مبتلا هستید اما بیماری قلبی یا دیابت ندارید، ممکن است پزشک به شما توصیه کند ویتامین E مصرف کنید. بعضی شواهد نشان می‌دهند که ممکن است با مصرف ویتامین E بعضی آسیب‌هایی را که NASH در کبد ایجاد می‌کند کاهش یابد، اما این شواهد ضعیف هستند و از طرف دیگر دیده شده با مصرف دوزهای بالای ویتامین E خطر مرگ افزایش می‌یابد، بنابر این از مصرف مکمل ویتامین E بدون تجویز پزشک خود داری کنید.

آیا NASH با گذشت زمان شدت می‌یابد؟

خبر خوب این که معمولا NASH با افزایش سن و گذشت زمان بدتر نمی‌شود. در یک مطالعه دیده شده که حدود 3 درصد افراد با گذشت زمان شرایطشان بهبود یافته، 54 درصد تغییری نکرده و 43 درصد آنها بدتر شدند. بدترین عارضه NASH آسیب جدی به کبد است که «سیروز» نام دارد.
براساس نتایج همان مطالعه، 8 تا 26 درصد افراد به سیروز مبتلا شدند و میزان خطر ابتلا به سیروز در زنان مبتلا به دیابت در سنین بالاتر بیشتر بود. سیروز با علائم مختلفی تظاهر می‌یابد، که شامل ورم ساق پاها، اشکال در تنفس و احساس خستگی است. اگر به سیروز مبتلا شوید دکتر راجع به انواع درمان‌های ممکن با شما صحبت و شما را راهنمایی می‌کند.

آیا لازم است تحت نظر پزشک باشم؟

بله، افرادی که لازم است به‌طور منظم برای چک‌آپ به پزشک مراجعه کنند. پزشک آزمایش‌هایی را به‌طور منظم برای‌تان درخواست می‌کند که معمولا آزمایش‌هایی هستند که روی خون انجام می‌شوند./