انواع بیماری‌های چشم و درمان آن

بیماری‌های چشم طیف وسیعی از علایم و نشانه ها را در برمی‌گیرند. در بسیاری از بیماری های چشمی اولین علامت به صورت یک تغییر کوچک در چشم ها بروز می کند. آشنایی با این علایم و نادیده نگرفتن آنها به تشخیص زودتر بیماری ودرمان بهتر آن کمک می کند.

بیماری‌های چشم از آب مروارید گرفته تا تنبلی چشم و قوز قرنیه طیف وسیعی از علایم و نشانه ها را در برمی‌گیرند.

به گزارش «بهپو»، در بسیاری از بیماری های چشمی اولین علامت به صورت یک تغییر کوچک در چشم ها بروز می کند. آشنایی با این علایم و نادیده نگرفتن آنها به تشخیص زودتر بیماری ودرمان بهتر آن کمک می کند.

در ادامه با شایع‌ترین بیماری های چشم آشنا می شویم.

1- قرنیه مخروطی

قوز قرنیه زمانی است که قرنیه نازک شده و مخروطی می‌شود. در ابتدا ممکن است با عینک و لنز برطرف شود. اگر بیماری پیشرفت کند به پیوند قرنیه نیاز است و درمان جدید آن کلاژن کراس لینک قرنیه است که از نیاز به پیوند قرنیه پیشگیری می‌کند. علائم و نشانه‌های آن با پیشرفت بیماری تغییر می‌کند. علائم عبارتند از:

● تاری‌دید

● کاهش حساسیت نسبت به نور که می‌تواند مشکلاتی را در رانندگی در شب ایجاد کند.

● نیاز به تغییرات مکرر نمره عینک

● تخریب ناگهانی بینایی یا تاری‌دید

چه زمانی به پزشک متخصص قرنیه مراجعه کنیم؟

در صورتی که بینایی به سرعت ضعیف ‌شود و با ناهنجاری انحنای چشم همراه باشد. ممکن است عوامل ژنتیکی و محیطی هم با این مشکل مرتبط باشد. داشتن بیماری‌هایی مانند التهاب شبکیه پیگمنتانه، نشانگان داون، نشانگان اهلرز داتلوس، تب یونجه و آسم در بروز آن دخیل است.

2- دیستروفی فوکس

تجمع مایع در چشم که موجب التهاب و ضخیم شدن آن می‌شود، یا درخشش و تاری و کدری در دید را ایجاد می‌کند. علائم آن معمولا هر دو چشم را تحت تاثیر قرار می‌دهد، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

● تاری یا کدری دید که گاهی به صورت فقدان کلی وضوح بینایی است.

● نوسان در دید که همراه با علائم شدید در صبح بعد از بیدار شدن از خواب است که به تدریج در طی روز بهبود می‌یابد. با پیشرفت بیماری، بهبود تاری‌دید طولانی‌تر شده یا اصلا بهبود نمی‌یابد.

● درخشش که می‌تواند بینایی را در نور کم و زیاد مختل کند.

● دیدن‌ ‌‌هاله نور در اطراف منابع نور

● درد یا ناراحتی ناشی از تاول در سطح قرنیه

این بیماری معمولا وراثتی است. پایه و اساس ژنتیکی آن پیچیده است(اعضای خانواده با درجات مختلف این بیماری تحت تاثیر قرار می‌گیرند یا اصلا به آن مبتلا نمی‌شوند).

عوامل خطرزا: عواملی که خطر ابتلا را افزایش می‌دهد عبارتند از: جنسیت، ژنتیک. سن

راه‌های درمان: جراحی، دارودرمانی، لنز.

3- التهاب قرنیه

التهاب لایه سطحی که همراه با درد و سوزش است و می‌تواند عفونت یا زخم باشد.

نشانه‌ها و علائم آن عبارتند از:

● قرمزی چشم

● درد چشم

● اشک‌ریزش یا ترشح بیش از حد سایر مایعات از چشم

● مشکل باز کردن پلک به دلیل درد یا سوزش

● تاری‌دید

● افت بینایی

● حساسیت به نور

● احساس وجود جشم خارجی در چشم

● تاخیر در تشخیص و درمان می‌تواند سبب عوارض جدی حتی نابینایی شود.

علل آن: آسیب، لنزهای تماسی آلوده، ویروس‌ها، باکتری، آب آلوده.

4- بیماری‌های قرنیه

مهم‌ترین بیماری‌ چشمی محسوب می‌شود که موجب کدری، انحراف، زخم و نهایتا کوری چشم می‌شود.

دیستروفی اندوتلیال فوچس: ناهنجاری وراثتی لایه سلول درونی قرنیه

بیماری غیرالتهابی قرنیه تاولی: قرنیه برای همیشه متورم می‌شود.

علل بیماری قرنیه‌ای: عفونت، سن، آب‌مروارید، وراثت، لنزهای تماسی، آسیب چشمی، بیماری‌های چشمی خاص، بیماری‌های سیستمی.

5- عمل پی‌آرکی

این عمل در یک مرکز جراحی سرپایی انجام می‌شود و کار اصلاح عیوب انکساری چشم را انجام می‌دهد. ابتدا پزشک متخصص از قطره‌ای برای بی‌حس کردن چشم استفاده می‌کند. همچنین یک نگه‌دارنده مخصوص پلک روی چشم قرار می‌دهد تا پلک نزنید.

عوارض جانبی پی‌آرکی: چشم فرد تا چند روز احساس درد یا خارش دارد. همچنین ممکن است شب‌ها اطراف چراغ‌ها‌ ‌‌هاله ببیند. عوارض جانبی جدیدتر مانند؛ عفونت، تار شدن دید و زخم شدن قرنیه یا از دست دادن بینایی است که بسیار نادر هستند.

سایر عوارض جانبی احتمالی که به ندرت رخ می‌دهد عبارتند از: نور خیره‌کننده و‌ ‌‌هاله در اطراف منابع نور هنگام شب، حساسیت به نور، لکه‌های قرمز در چشم و داشتن دید واضح پس از عمل پی‌آرکی ممکن است یک هفته یا بیشتر طول بکشد.

6- تنبلی چشم یا آمبلیوپی

تنبلی چشم بیماری اوایل کودکی است که در آن بینایی کودک در یک چشم آنگونه که باید، رشد نمی‌کند. مغز بیشتر بر یک چشم متمرکز شده و سلول‌های عصبی که مسوول بینایی هستند به طور طبیعی تکامل نمی‌یابند.

نشانه‌های تنبلی چشم:

● تاری‌دید

● دوبینی

● درک ضعیف عمق

● عدم هماهنگی چشم‌ها

● انحراف چشم به سمت بالا، پایین، بیرون یا داخل

تشخیص زودهنگام و تا قبل 6 سالگی امری ضروری است. صرفا یک مشکل چشمی نیست بلکه ارتباط چشم با مغز دچار مشکل می‌شود. تنبلی چشم می‌تواند توسط عوامل مختلف مانند عدم تعادل ماهیچه‌ای یا بیماری چشمی ایجاد شود. درمان می‌تواند موثر باشد و هر چه زودتر اقدام شود بهتر است و معمولا هر چه سن کودک کمتر باشد، اثربخشی درمان بیشتر خواهد بود.

دو روش درمانی برای تنبلی چشم وجود دارد:

● برطرف کردن مشکل اصلی چشم

● به کار انداختن چشم مبتلا به تنبلی برای تکامل بینایی

درمان مشکلات اصلی چشم: عینک، جراحی، اصلاح افتادگی پلک، به کار گرفتن چشم تنبل، قطره چشمی آتروپین، تمرین بینایی.

علت تنبلی چشم:

● استرابیسم. عدم تعادل ماهیچه‌های چشم که موجب چپ شدن یا انحراف چشم می‌شود.

● تنبلی چشم آنیزومتروپیک هم یک عیب انکساری است که در آن نور هنگام عبور از عدسی چشم به درستی متمرکز نمی‌شود.

تنبلی چشم ناشی از محرومیت تحریکی می‌تواند به دلایل زیر باشد:

● زخم قرنیه، اسکار یا سایر بیماری‌های چشمی، آب‌مروارید مادرزادی که عدسی چشم نوزاد هنگام تولد کدر است.

● پتوز یا افتادگی پلک

● گلوکوم یا آب‌سیاه

● آسیب چشمی

● جراحی چشم

عوارض تنبلی: نابینایی، انحراف چشم یا استرابیسم

7- آب‌مروارید

در ابتدا ناچیز است و ممکن است تاثیر کمی بر بینایی داشته باشد.

با افزایش سن، تجمع پروتئین‌های درون عدسی باعث کدر شدن آن می‌شود، بینایی چشم با مشکل مواجه شده و منجر به آب‌مروارید می‌شود. برخی از رفتارها می‌توانند خطر ابتلا به آب‌مروارید عدسی چشم را افزایش دهند و بینایی را دچار مشکل کنند که عبارتند از:

● قرار گرفتن بیش‌ازحد در معرض آفتاب بدون محافظت از چشم

● مصرف دخانیات

● قندخون بالا

● استفاده از داروهای استروئیدی

● قرار گرفتن در معرض پرتو

اگر دارای این نشانه‌ها هستید در اولین فرصت به چشم‌پزشک مراجعه کنید:

1- روزهای ابری: اشیا کمی تار به نظر می‌رسند؛ مانند تماشای یک نقاشی امپرسیونیسم. این اثر بینایی معمولا با گذشت زمان افزایش می‌یابد. جهان ابری، تار یا تاریک به نظر می‌رسد. 3 نوع آب‌مروارید وجود دارد که قسمت‌های مختلف عدسی چشم را تحت تاثیر قرار می‌دهند:

● آب‌مروارید زیرکپسولی خلفی

● آب‌مروارید هسته‌ای در مرکز عدسی چشم

● آب‌مروارید قشری روی قسمت محیطی عدسی چشم که به صورت رگه‌های کوچکی ظاهر می‌شود.

2- احتیاط بیشتر در شب: اشیا با یک سایه زرد یا قهوه‌ای به تیرگی می‌گرایند. این وضعیت بر بینایی و دید شب اثر می‌گذارد و فعالیت‌های شبانه مانند رانندگی در شب را دشوار می‌‌کند. اگر مشکوک به آب‌مروارید هستید، شب‌ها بسیار مراقب باشید و با بینایی و دید ضعیف رانندگی نکنید.

3- تابش خیره‌کننده نور: حساسیت به نور. این نوع آب‌مروارید در پشت عدسی چشم آغاز می‌شود و مسیر نور را مسدود کرده و اغلب دید فرد را هنگام مطالعه کردن مختل می‌کند.

4- همه جا‌ ‌‌هاله نور وجود دارد؟ مات شدن عدسی چشم باعث می شود یک‌ ‌‌هاله در اطراف منابع نوری ببینید.

5- دوباره عینک جدید: اگر مرتبا به عینک یا لنزهای تماسی قوی‌تری نیاز پیدا می‌کنید ممکن است آب‌مروارید داشته باشید.

6- زندگی در یک محیط زرد: با پیشرفت آب‌مروارید، توده‌های پروتئینی که عدسی چشم را تیره می‌کنند ممکن است زرد یا قهوه‌ای شوند و نور ورودی به چشم شما زردرنگ به نظر برسد و مانند اینکه از یک عینک «مسدودکننده نور آبی» استفاده می‌کنید و از نور آبی و بنفش به چشم جلوگیری می‌کند. توانایی شما را در تشخیص تفاوت بین رنگ‌ها کاهش می‌دهد.

7- دردسر مضاعف: کدر شدن عدسی چشم می‌تواند باعث شود دو یا چند تصویر از یک شیء مشاهده کنید. عوامل مختلفی می‌توانند باعث دوبینی شوند. برخی از این عوامل عبارتند از:

● تومور مغزی

● تورم قرنیه

● مالتیپل اسکلروزیس

● سکته مغزی

● آب‌مروارید

8- گلوکوم یا آب‌سیاه

به افزایش فشار داخل چشم آب سیاه می‌گویند، درست مانند توپ بسکتبالی که بیش از حد باد می‌شود. مایعات داخل چشم نمی‌توانند آنطور که باید تخلیه شوند. این امر می‌تواند عصب بینایی داخل چشم و دید فرد را تحت تاثیر قرار دهد. برای درمان، چشم‌پزشک قطره چشمی یا داروی خوراکی تجویز می‌کند. در صورتی که داروها موثر واقع نشوند، گام بعدی جراحی خواهد بود. اگر داروها عوارض جانبی جدی مانند افزایش فشار خون، افزایش ضربان قلب یا ناتوانی جنسی در پی داشته باشند، پس ترجیح دهید به جای آن نسبت به جراحی اقدام کنید.

● جراحی با لیزر: پرتوی از نور شدید است. لوله‌های مسدود شده را باز و مایع چشم تخلیه می‌شود. بهبود کامل ممکن است چند هفته به طول بیانجامد.

● جراحی ترابکولکتومی: ایجاد برش کوچک در قسمت سفیدی چشم تا مقداری از شبکه بافت داخل آن را خارج کند.

● الکتروکوتر: با استفاده از دستگاه حرارتی به نام ترابکتوم،گرما را به شبکه بافتی داخل چشم انتقال داده و تجمع و فشار مایعات را کاهش می‌دهد.

9- خستگی چشم

بیماری شایعی است که با وارد شدن فشار زیاد به چشم، مانند رانندگی در مسافت‌های طولانی یا خیره شدن به صفحه نمایش رایانه‌ و سایر دستگاه‌های دیجیتال خود را نشان می‌دهد. خستگی چشم آزار‌دهنده است اما معمولا جدی نیست و با استراحت یا سایر اقدامات کاهنده ناراحتی چشم از بین می‌رود. علائم و نشانه‌های خستگی چشم ممکن است نشان‌دهنده بیماری زمینه‌ای آستیگماتیسم باشد.

علائم خستگی چشم:

● خستگی، سوزش یا خارش چشم

● آبریزش یا خشکی چشم

● تاری‌دید یا دید مضاعف

● سردرد

● درد گردن، شانه‌ها یا کمر

● افزایش حساسیت به نور

● مشکل در تمرکز

● احساس ناتوانی در باز نگه داشتن چشم‌ها.

علل شایع خستگی چشم:

● نگاه کردن به صفحه نمایش

● مطالعه بدون مکث و بدون استراحت

● رانندگی در مسافت‌های طولانی و انجام فعالیت‌هایی که نیاز به تمرکز زیاد دارد.

● قرار گرفتن در معرض نور بسیار زیاد

● تلاش برای دیدن در نور بسیار کم

● داشتن مشکل زمینه‌ای چشم مانند خشکی چشم یا بینایی اصلاح نشده (خطای انکسار)

● استرس یا خستگی

● قرار گرفتن در معرض جریان هوای خشک پنکه، سیستم گرمایش یا تهویه هوا

درمان: برای برخی افراد، عینک مناسب فعالیت‌های خاص مثل رایانه یا مطالعه تجویز می‌شود که به کاهش خستگی چشم کمک می‌کند. پزشک همچنین توصیه می‌کند به طور منظم به چشم استراحت دهید.

10- سوزش چشم

سوزش چشم و آب ریزش می‌تواند حس آزار‌دهنده‌ای باشد که با نگرانی نیز همراه است. در بیشتر موارد به سرعت تشخیص داده و با داروهای بدون نسخه درمان شود.

1- بلفاریت: یکی از دلایل سوزش چشم که با پوسته پوسته و شوره در ناحیه پلک‌ها مشخص می‌شود. این مشکل در اثر عفونت باکتریایی ایجاد می‌شود و شامل قرمزی چشم و تورم اطراف و داخل چشم است.

2- خشکی چشم: مجاری اشک به اندازه کافی اشک ایجاد نمی‌کند. بیشتر در خانم‌ها و افراد مسن دیده می‌شود. علائم دیگر آن: درد، قرمزی چشم، سنگینی پلک، تاری‌دید

3- آلرژی‌های چشم: التهاب آلرژیک، با ورود مواد تحریک‌کننده به چشم ایجاد می‌شود و بدن با تولید هیستامین به این مواد واکنش نشان می‌دهد و باعث سوزش می‌شود.

محرک‌های معمول آلرژی چشم: گرد و غبار، گرده، دود، عطرها، شوره سر حیوانات خانگی و غذاها.

سایر علائم آلرژی: سرخی، تورم همراه با اشک، خارش چشم

4- آفتاب‌سوختگی چشم: علاوه بر سوزش چشم، حساسیت به نور، درد، احساس وجود شن در چشم، آبریزش چشم و دیدن‌ ‌‌هاله در اطراف نور

5- روزاسه چشم: شرایطی که موجب التهاب پلک‌ها می‌شود و بیشتر در افرادی دچار می‌شود که آکنه روزاسه دارند، نوعی بیماری پوستی که با قرمزی و برافروختگی صورت تشخیص داده می‌شود.

سایر علائم روزاسه: درد، حساسیت به نور و از بین رفتن بینایی در موارد شدید

6- ناخنک چشم: در واقع رشد بافت گوشتی در سفیدی چشم است، معمولا در نزدیک‌بینی رخ می‌دهد و در قسمت بیرونی چشم نیز ظاهر می‌شود. ممکن است ناشی از خشکی چشم و نور UV به صورت همزمان باشد.

علائم ناخنک چشم: سوزش چشم، خارش، قرمزی و تورم چشم

در برخی موارد رشد ناخنک می‌تواند گسترش یابد و قرنیه را بپوشاند و بینایی فرد را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

نحوه تشخیص: کسب اطلاعات از زمان شروع علائم و اینکه چه چیزی آن را بدتر یا بهتر می‌کند؟ آیا فرد سابقه هر گونه مساله چشمی را داشته است یا نه؟ همچنین پزشک داروهای مصرفی را بررسی می‌کند. برخی داروها مانند ضداحتقان‌ها در سوزش چشم نقش موثری دارند. معاینه چشم از نظر علائم نامنظمی، خشکی و آسیب نیز بررسی می‌شود. پزشک از میکروسکوپ یا سایر تجهیزات تخصصی برای دید واضح‌تر و دقیق‌تر چشم استفاده می‌کند.

سایر راهکارها برای درمان سوزش:

● تمیز کردن پلک و مژه‌ها با استفاده از یک پاک‌کننده ملایم و آب ولرم.

● اشک مصنوعی برای کاهش قرمزی و راحتی چشم

● کمپرس گرم

● استفاده از قطره چشمی یا قرص‌های آنتی‌هیستامین

● مصرف مکمل‌هایی مثل روغن ماهی و بذر کتان

● نوشیدن آب کافی در طول روز

● استراحت منظم به چشم

● زدن عینک آفتابی

در موارد نادر که چشم خیلی خشک می‌شود توصیه پزشک، عمل جراحی است و قرار دادن مانع بر سر راه مجاری هوایی در جلوگیری از جاری شدن اشک از چشم، یکی از روش‌های موجود در عمل جراحی است.

11- چشم آستیگمات

آستیگمات یک نقص معمول و قابل درمان در انحنای چشم است که باعث تاری‌دید و نزدیک‌بینی می‌شود. اغلب در بدوتولد وجود دارد و ممکن است همراه با نزدیک‌بینی یا دوربینی باشد.

علائم چشم آستیگمات:

● تاری‌دید

● خستگی یا ناراحتی چشم

● سردرد

● مشکل دید در شب

● دوبینی

اگر قرنیه دارای منحنی‌های نامنظم است، دچار آستیگماتیسم قرنیه و اگر عدسی دارای منحنی‌های نامنظم باشد، آستیگماتیسم عدسی است. هر دو باعث تاری‌دید می‌شود و ممکن است بیشتر در یک جهت افقی، عمودی یا مورب باشد. خواندن در نور ضعیف یا تماشای تلویزیون از فاصله کم مشکل را بیشتر نمی‌کند.

سایر خطاهای انکساری: آستیگماتیسم ممکن است همراه با دوربینی یا نزدیک‌بینی باشد.

● نزدیک‌بینی: قرنیه بیش از حد خمیده شده یا چشم از حد طبیعی بزرگ‌تر می‌شود و نور به جای اینکه دقیقا روی شبکیه متمرکز شود، در جلوی شبکیه متمرکز شده و اشیای دور تار به نظر می‌رسند.

● دوربینی: انحنای قرنیه کمتر از حالت عادی شده و چشم کوچک‌تر از حد طبیعی می‌شود. هیچ گاه نور به قسمت پشت چشم نمی‌رسد و اشیای نزدیک تار دیده می‌شوند.

درمان آستیگمات: عینک، لنزهای اصلاحی، جراحی