چاقی شکمی عامل خطر جدی بروز بیماری های قلبی-عروقی

بارها در مورد عوارض چاقی بر سلامت سیستم قلبی-‌عروقی تاکید شده‌است، چاقی موضعی نیز در این زمینه نقش دارد و حتی چاقی موضعی خطر بیماری‌های قلبی-‌عروقی را افزایش می‌دهد. بنابراین چاقی شکمی یکی از ریزفاکتورهای بیماری‌های قلبی محسوب می‌شود.

تاثیر چاقی بر سلامتی و بروز بیماری‌های مختلف امروزه کاملا ثابت شده و همه افراد تقریبا با این مقوله آشنا هستند. چاقی را باید اینطور تعریف کرد که اگر شاخص توده بدنی (BMI) فرد بالاتر از 25 باشد، چاق محسوب می‌شود.

به گزارش «بهپو» و به نقل از «هفته نامه سلامت»، در مقوله چاقی باید به چاقی موضعی نیز اشاره کرد. بعضی افراد به‌رغم اینکه شاخص توده بدنی در حد نرمال دارند اما سایز دور شکم و دور کمر بالایی دارند که چاقی موضعی گفته می‌شود. به‌عنوان مثال، اگر اندازه دور کمر در مردان بالای 90 سانتی‌متر و در زنان بالای 80 سانتی‌متر باشد، چاقی موضعی وجود دارد.

همانگونه که بارها در مورد عوارض چاقی بر سلامت سیستم قلبی-‌عروقی تاکید شده‌است، چاقی موضعی نیز در این زمینه نقش دارد و حتی چاقی موضعی خطر بیماری‌های قلبی-‌عروقی را افزایش می‌دهد. بنابراین چاقی شکمی یکی از ریزفاکتورهای بیماری‌های قلبی محسوب می‌شود.

چاقی موضعی زمینه‌ساز بیماری‌های زمینه‌ای و تهدید سلامت قلب است

به‌طور کلی، چاقی باعث افزایش زمینه دیابت، فشارخون و چربی‌خون می‌شود و افراد دارای اضافه وزن بیشتر مستعد بروز این ناراحتی‌های زمینه‌ای خواهند بود. افرادی که دچار چاقی شکمی هستند، در معرض احتمال بالاتر سندرم متابولیک نیز قرار دارند. سندرم متابولیک به حالتی گفته می‌شود که فرد دچار سطح بالای تری‌گلیسرید خون است، چربی مفید در بدن پایین است، قندخون در حد بالاتر از نرمال قرار دارد یا مقاومت به انسولین دارند، فشارخون بالا دارد و دچار چاقی شکمی است. ثابت شده که سندرم متابولیک نیز منجر به بیماری‌های قلبی-‌عروقی می‌شود.

علت اینکه افراد دچار چاقی شکمی دچار فشارخون بالا هستند از آنجاست که در شرایط وزن بالا نیاز متابولیک بافت‌‌های بدن نیز افزایش می‌یابد. بنابراین سیستم گردش خون باید با فشار بیشتری خونرسانی را انجام دهد تا خون بیشتری به بافت‌ها برسد و نیاز متابولیک بافت‌ها تامین شود.

از آنجا که ابتلا به دیابت و مقاومت به انسولین نیز در افراد دارای چاقی شکمی بیشتر است، باید اشاره کرد که زمینه ناراحتی‌های قلبی-‌عروقی و سکته قلبی نیز افزایش می‌یابد. هرچه اندازه دور شکم بیشتر باشد، مقاومت به انسولین نیز بالاتر خواهدبود، التهاب سیستمیک بدن نیز بالاتر است و زمینه بیماری‌های قلبی-‌عروقی نیز تشدید می‌شود.

خطر دیگری که چاقی شکمی ایجاد می‌کند، بروز درد کمر و پاها بیشتر است، سطح فعالیت بدنی کاهش می‌یابد و در نتیجه وزن بالاتر می‌رود، شیوع دیابت، چربی و فشارخون بالا نیز بیشتر خواهدبود، التهاب بیشتری اتفاق می‌افتد و در واقع سیکل معیوبی به‌وجود می‌آید که تشدید‌کننده این بیماری‌های زمینه‌ای و ناراحتی‌های قلبی-‌عروقی است.

چرا چاقی شکمی اتفاق می‌افتد؟

مهم‌ترین عامل بروز چاقی شکمی، تغذیه ناسالم است به‌طوری که اگر مقدار کربوهیدرات و شکر در رژیم غذایی زیاد باشد، شیوع چاقی شکمی نیز افزایش پیدا می‌کند. استرس نیز قطعا در این زمینه تاثیر دارد زیرا باعث افزایش سطح کورتیزول خون می‌شود که این هورمون در بروز چاقی شکمی تاثیر دارد. مصرف الکل نیز این زمینه خطر را بالا می‌برد. همچنین تاثیر بی‌تحرکی و عدم‌انجام تمرینات منظم ورزشی را نباید فراموش کرد.

اما عامل دیگری که کمتر موردتوجه است، مصرف ناکافی آب و مصرف بالای نمک است. زمانی که سطح آب بدن کم اما نمک بالا باشد، کلیه برای جبران این حالت شروع به احتباس آب می‌کند که این تجمع آب در بافت‌ها منجر به اضافه وزن و چاقی موضعی خواهدبود. نمی‌توان زمینه ژنتیک را نادیده گرفت اما تاثیر عوامل محیطی بسیار بیشتر است و بنابراین با رعایت سبک زندگی سالم می‌توان از بروز چاقی موضعی به‌طور قابل‌توجهی پیشگیری کرد.

مهم‌ترین توصیه‌ها برای کنترل و بهبود چاقی شکمی

فرد باید به رژیم غذایی سالم توجه بیشتری داشته‌باشد، مصرف چربی‌‌های ترانس و کربوهیدرات‌ها کاهش یابد و از افراط در مصرف خوراکی‌های شیرین پرهیز شود. تا حتی‌الامکان مصرف فیبرهای محلول که به مقدار فراوان در میوه‌ها و سبزیجات وجود دارد در رژیم غذایی گنجانده‌شود. مصرف کافی پروتئین نیز اهمیت دارد. مصرف کافی مایعات و آب جدی گرفته‌شود و از طرفی سطح نمک کاهش یابد. مصرف الکل به‌عنوان یک عامل زمینه‌ساز مدنظر باشد. گنجاندن فعالیت‌‌های ورزشی هوازی در برنامه زندگی نیز اهمیت فوق‌العاده‌‌ای دارد./

* «آتوسا مصطفوی»، فوق تخصص قلب و عروق و عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران