آنچه ظاهر مدفوع درباره سلامت شما می گوید

طب سنتی عقیده دارد بهتر است در هر بار اجابت مزاج نگاهی به مدفوع خود بیندازید. زیرا بدن انسان چندین ورودی و چندین خروجی دارد که از طریق آن ها مواد مفید دریافت و مواد مضر تخلیه می شوند. اگر در این روند اخلالی ایجاد شود می توان با بررسی اجمالی مدفوع به احتمالات پیش رو پی برد.

به گزارش «بهپو»، اجابت مزاج از مهم‌ترین اعمال دفعی انسان است که اگر دچار اختلال شود، سلامت کل بدن را به خطر می‌اندازد. این در حالی است که می‌توان تعدادی از مشکلات دفعی دستگاه گوارش را از طریق ظاهر، قوام، رنگ و بوی مدفوع تشخیص داد. پس این بار به جای اینکه زمان اجابت مزاج، خودتان را با گوشی همراهتان سرگرم کنید، نگاهی به مواد دفعی بدن خود بیندازید بلکه بتوانید اختلالی مهم را زودهنگام شناسایی و درمان کنید.

بوی تند و زننده مدفوع

بوی مدفوع به‌طور معمول نباید خیلی بد باشد. در واقع، این بو حاصل تخمیر و فعالیت باکتری‌ها در روده بزرگ است. بعضی بیماری‌ها و مواد غذایی می‌توانند بوی مدفوع را تغییر دهند. برای مثال کسانی که بدنشان لاکتاز -آنزیم لازم برای هضم شیر- ندارد با مصرف شیر دچار بوی بسیار بد مدفوع می‌شوند. این افراد نمی‌توانند شیر را از طریق روده باریک هضم کنند. بنابراین قند شیر به روده بزرگ منتقل می‌شود و باکتری‌ها آن را تخمیر می‌کنند. البته بوی مدفوع با رژیم غذایی هم مرتبط است؛ برای مثال مصرف سیر باعث می‌شود مدفوع مقداری بوی سیر بگیرد اما اگر بدون خوردن سیر، مدفوعتان بوی سیر می‌دهد باید حتما بررسی شوید.

سیاه شدن مدفوع

در صورتی که مدفوع شل و سیاه‌رنگ باشد و بوی خیلی بدی بدهد، ممکن است فرد دچار خونریزی از دستگاه گوارش شده باشد. اگر خونریزی از بخش تحتانی دستگاه گوارش باشد به صورت خون تازه دیده می‌شود اما اگر از مناطق فوقانی دستگاه گوارش باشد به‌دلیل اینکه با آنزیم‌های هضم غذا تماس پیدا می‌کند، تیره و چسبناک می‌شود. با مشاهده هر یک از این علائم فرد باید کولونوسکوپی انجام دهد. بعضی‌ها هم به آندوسکوپی نیاز پیدا می‌کنند. از دیگر دلایل مدفوع سیاه‌رنگ و شل می‌توان به سرطان اشاره کرد. گاهی هم پیش می‌آید که مدفوع سیاه اما سفت می‌شود. این حالت ممکن است بر اثر مصرف بعضی داروهای خاص مانند قرص آهن و «بیسموت» -داروی مخصوص زخم‌های گوارشی و اسهال مسافرتی- ایجاد شود. مصرف ناکافی آب و خوردن مواد غذایی سودازا مثل عدس و بادمجان هم می‌تواند رنگ مدفوع را تیره کند. خوراکی‌های قرمز رنگ مثل چغندر هم رنگ مدفوع و ادرار را قرمز یا صورتی می‌کنند. حتی گاهی رنگ عرق هم با مصرف آنها تغییر می‌یابد.

بیشتر بخوانید: خون در مدفوع، چرا و چگونه؟

سبز شدن مدفوع

یکی از دلایل سبز شدن مدفوع، مصرف میوه‌های سبز و سبزیجات در حجم‌های بالاست. مدفوع سبز در نوزادان دمعمولا یده می‌شود، زیرا این گروه فقط از شیر تغذیه می‌کنند. البته این حالت بیشتر زمانی دیده می‌شود که مقدار شیر مصرفی نوزاد بسیار زیاد یا توانایی هضم دستگاه گوارش او ضعیف باشد.

کمرنگ شدن مدفوع

افزایش ترشح صفرا معمولا باعث زرد شدن مدفوع یا همراه شدن آن با مایعی زردرنگ می‌شود. از دیدگاه طب سنتی، این وضعیت بیشتر در افرادی دیده می‌شود که صفراوی مزاج هستند و بدن گرم و خشکی دارند. با این حال، مصرف بعضی خوراکی‌ها و داروها مثل زعفران و ویتامین‌های گروه D هم ممکن است رنگ مدفوع را به زرد نزدیک کند. سفید شدن رنگ مدفوع هم خبر از بیماری‌های مجاری صفراوی می‌دهد. البته در این شرایط معمولا سفیدی چشم هم زرد می‌شود.

تکه های غذا در مدفوع

گاهی اوقات افراد اظهار می‌کنند که غذا توسط دستگاه گوارششان هضم نشده و به صورت تکه‌تکه از طریق مدفوع خارج می‌شود. این اتفاق زمانی می‌افتد که بدن آنزیم‌های به‌خصوص برای هضم برخی مواد غذایی را نداشته باشد. برای مثال بدن برای هضم پوست میوه به آنزیمی ‌تحت عنوان سلولاز نیاز دارد. افرادی که این آنزیم را ندارند، پوست میوه به صورت هضم‌نشده وارد مدفوعشان می‌شود. گاهی پس از خوردن میوه‌هایی مثل انار و انگور هم مشاهده می‌کنیم که هسته آنها به صورت تغییرنیافته از مدفوع خارج می‌شود. این حالت کاملا طبیعی است و نشانه سوء‌هاضمه نیست. البته گاهی تخم انگل هم سفیدرنگ است و شبیه مواد غذایی به صوت تکه‌تکه از مدفوع خارج می‌شود، بنابراین اگر این حالت ادامه پیدا کند باید حتما توسط پزشک بررسی شود.

شناور ماندن مدفوع روی آب

شناور ماندن مدفوع روی آب معمولا به جرم حجمی آن بستگی دارد. روده‌های افرادی که مزاج خشک دارند معمولا حجم بیشتری از آب را جذب می‌کنند. بنابراین جرم حجمی مدفوع این افراد بیشتر است و مدفوع داخل آب چاه توالت فرو می‌رود، اما مدفوع کسانی که مزاج ‌تر و بلغمی دارند معمولا روی آب شناور می‌ماند زیرا متخلخل است و جرم حجمی کمتری دارد. گاهی هم شناور ماندن مدفوع روی آب نشان‌دهنده بالا بودن میزان چربی آن است.

بیشتر بخوانید: تشخیص بیماری ها از روی رنگ مدفوع

بی اختیاری مدفوع

بی‌اختیاری در دفع مدفوع دلایل متعددی دارد و گاهی با بی‌اختیاری ادرار همراه می‌شود. در بعضی موارد هم بی‌اختیاری مدفوع فقط همراه با دفع مایعات و ترشحات از مقعد است و در موارد دیگر شامل مواد دفعی جامد هم می‌شود. از عوامل موثر در این اختلال می‌توان به تغییرات در قوام مدفوع، زایمان‌های مکرر، سابقه جراحی مقعد، توده‌های روده‌ای، مصرف داروهای خاص، التهاب در دیواره رکتوم و انتهای روده بزرگ، سابقه جراحی ستون فقرات، سابقه ضربه به مقعد و ستون فقرات و... اشاره کرد. این حالت را حتما باید پزشک مورد بررسی و آزمایش قرار دهد تا درمان مناسب برای آن انتخاب شود.

دفع مدفوع به همراه گاز زیاد

نفخ و دفع گاز یکی از مشکلات شایع گوارشی است که می‌تواند بر اثر حساسیت نسبت به پروتئین گندم، جو و چاودار یا مصرف خوراکی‌های نفاخ مثل سیر، پیاز، حبوبات، بادمجان و... ایجاد شود. کمبود آنزیم‌های مورد نیاز برای هضم خوراکی‌های مختلف هم عاملی برای نفخ است.

برای مثال کمبود آنزیم لاکتاز باعث می‌شود فرد بعد از مصرف لبنیات دچار افزایش دفع گاز شود.

نشانگان روده تحریک‌پذیر هم می‌تواند در بعضی افراد همراه با افزایش نفخ باشد. در هر صورت نفخ آزاردهنده است و باید تحت درمان قرار بگیرد.

چرب شدن مدفوع

گاهی مدفوع آنقدر چرب می‌شود که دیگر نمی‌توان بقایای آن را به آسانی از روی پوست یا توالت پاک کرد. این حالت خبر از سوءهضم یا سوءجذب چربی در دستگاه گوارش می‌دهد و باید با آزمایشی تحت عنوان «سودان سه» بررسی و تایید شود. مصرف بعضی داروها مثل داروهای لاغری یکی از عوامل چرب شدن مدفوع است. رژیم غذایی خیلی چرب هم می‌تواند چربی مدفوع را افزایش دهد. به هر حال، اگر مدفوع چرب باشد باید به عملکرد کیسه صفرا و کبد هم توجه کرد، زیرا کیسه صفرا در حالت طبیعی باید با ترشح صفرا به هضم چربی‌ها کمک کند.

سختی دفع مدفوع

به گزارش «بهپو» به نقل از «هفته نامه سلامت»، افرادی که فاصله بین دفعات اجابت مزاجشان طولانی است و حالت یبوست پیدا می‌کنند باید بعد از هر بار غذا خوردن برای 20 دقیقه تا نیم ساعت به دستشویی بروند حتی اگر احساس نیاز به دفع نداشته باشند. ریختن آب سرد روی محل دفع یا حتی دست‌ها هم می‌تواند حس دفع را تحریک کند. اگر در روزهای اول با این تمرین به نتیجه نرسیدید، ناامید نشوید و به کار خود ادامه دهید. با تکرار این حرکت بعد از مدتی روده شرطی می‌شود، طوری که هر بار نیم ساعت بعد از غذا خوردن احساس نیاز به دفع پیدا خواهید کرد./