برای مشاوره با پزشکان کلیک کنید
;
فلج مغزی یا سی پی به اختلال در حرکت، تون عضلانی یا وضعیت قرارگیری بدن گویند که علت آن صدمه به مغز قبل از رسیدن به مرحله نهایی رشد و تکامل است و اغلب قبل از تولد حادث می شود.
علائم و نشانه های فلج مغزی در طول دوران نوزادی یا پیش از مدرسه بروز می کنند. عموما فلج مغزی منجر به اختلالات حرکتی به همراه عکس العمل های غیر عادی، شلی یا سفتی اندام ها و تنه، حالت غیر عادی بدن، حرکات غیر ارادی، راه رفتن ناپایدار، یا مجموعه ای از این مشکلات می شود.
مبتلایان به فلج مغزی ممکن است دچار مشکلات بلع یا عدم تعادل ماهیچه های چشم باشند. عدم تعادل ماهیچه های چشم عارضه ای است که درآن چشم ها نمی توانند با هم روی یک شیئ متمرکز شوند. مبتلایان به فلج مغزی به علت سفتی عضلات دچار کاهش دامنه حرکتی در بسیاری از مفاصل بدن هستند.
اثر فلج مغزی روی توانایی های عملکردی بسیار متنوع است. برخی از مبتلایان می توانند راه بروند و برخی دیگر نمی توانند. برخی از آنها بهره های هوشی نرمال یا نزدیک به نرمال دارند، اما بقیه دارای ناتوانی فکری هستند. صرع، نابینایی یا کری نیز در بین آن دیده می شود.
علائم و نشانه ها بسیار متنوعند. مشکلات حرکتی و هماهنگی ناشی از فلج مغزی به شرح زیرند:
  • تون متفاوت عضلات، مثل شلی یا سفتی بیش از اندازه
  • سفتی ماهیچه ها و عکس العمل های اغراق آمیز (اسپاستیسیتی)
  • سفتی عضلات با عکس العمل های طبیعی (ریجیدیتی)
  • عدم هماهنگی عضلات (آتاکسی)
  • ترمور یا حرکات غیر ارادی
  • پیچ و تاب خوردن آرام (آتتوز)
  • تاخیر کودک در دست یافتن به مهارت های حرکتی مثل بالا بردن تنه با فشار به دست ها، نشستن بدون نیاز به کمک یا خزیدن
  • علاقه به استفاده از یک طرف بدن مثل استفاده از یک دست یا کشیدن یک پا به هنگام خزیدن
  • اشکال در راه رفتن مثل راه رفتن روی سرپنجه، راه رفتن با زانوی خمیده، راه رفتن قیچی وار، راه رفتن نامتقارن یا با پاهای گشوده از هم
  • اشکال در مکیدن شیر یا خوردن غذا
  • تاخیر در تکامل زبان یا صحبت کردن مشکل
  • اشکال در انجام حرکات دقیق مثل برداشتن مداد یا قاشق
  • تشنج
ناتوانی ناشی از فلج مغزی ممکن است تنها به یک عضو یا یک سمت بدن محدود شود یا ممکن است تمام بدن را در بر گیرد. اختلال مغزی که منجر به فلج مغزی می شود با گذر زمان تغییری نمی کند، بنابراین معمولا علائم با بالا رفتن سن بدتر نمی شوند. البته کوتاهی ماهیچه ها و محکم شدن عضلات اگر تحت درمان قرار نگیرد ممکن است بدتر شود.

ناهنجاری های مغزی ناشی از فلج مغزی باعث دیگر مشکلات عصبی نیز می شوند. مبتلایان به فلج مغزی دچار مشکلات زیر نیز هستند:
  • اشکال در بینایی و شنوایی
  • ناتوانی های فکری
  • تشنج
  • درک غیر عادی لمس یا درد
  • بیماری های دهان و دندان
  • مشکلات روحی (روانی)
  • بی اختیاری ادرار
 

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم

می بایست به سرعت به دنبال تشخیص اختلالات یا تاخیر های احتمالی در رشد کودک باشید. اگر درباره عدم درک از محیط یا حرکات غیر عادی بدن (تشنج)، تون عضلانی غیر عادی، ناهماهنگی اعضا، بلع مشکل، عدم تعادل در عضله چشم یا سایر مسائل سوالی دارید از پزشک اطفال بپرسید.
 

عوارض فلج مغزی

ضعف ماهیچه ها، اسپاستیسیتی ماهیچه ها و مشکلات هماهنگی می تواند منجر به عوارضی در کودکی یا بزرگسالی شود:
  • کنتراکچر: کنتراکچر به کوتاه شدن بافت عضلانی در اثر سفت شدن شدید عضلات گویند (اسپاستیسیتی). کنتراکچر رشد استخوان را مهار، باعث خم شدن استخوان ها و نهایتا بدشکلی، دررفتگی تمام یا بخشی از استخوان می شود.
  • سوء تغذیه: مشکلات بلع یا تغذیه می تواند بیمار مبتلا به فلج مغزی را برای دریافت مواد مغذی دچار مشکل کند، خصوصا نوزادان. این مسئله می تواند باعث اختلال در رشد و تضعیف استخوان ها شود. ممکن است کودک برای دریافت کافی مواد غذایی نیاز به لوله غذا داشته باشد.
  • مشکلات روحی: ممکن است مبتلایان فلج مغزی دچار عارضه های روانی مثل افسردگی شوند. انزوای اجتماعی و چالش های کنار آمدن با ناتوانی ها می تواند منجر به افسردگی شود.
  • بیماری های ریوی: مبتلایان به فلج مغزی ممکن است دچار بیماری های ریوی و اختلالات تنفسی شوند.
  • عوارض عصبی: ممکن است مبتلایان به فلج مغزی دچار اختلالات حرکتی شوند یا علائم عصبی آن ها با گذر زمان بدتر شود.
  • آرتروز: فشار روی مفاصل یا جهتگیری نادرست مفصل ناشی از اسپاستیسیتی عضلانی، می تواند منجر به بیماری دردناک انحطاطی استخوان (آرتروز) شود.
  • استئوپنی: شکستگی در اثر تراکم پایین استخوان (استئوپنی) ممکن است ناشی از چندین عامل مثل عدم حرکت، سوء تغذیه و مصرف داروهای ضد صرع باشد.
  • عدم تعادل عضلات چشم: این عارضه روی تمرکز بینایی و دنبال کردن اشیا تاثیر می گذارد. اگر فرد مشکوک به عدم تعادل چشم شود می بایست توسط یک متخصص چشم مورد معاینه قرار بگیرد.
فلج مغزی در اثر ناهنجاری یا اختلال در تکامل مغز، معمولا پیش از تولد ایجاد می شود. در بسیاری از موارد عامل اصلی شناخته نمی شود. عواملی که منجر به مشکلات تکامل مغزی می شوند به قرار زیرند:
  • جهش در ژن که منجر به تکامل ناهنجار مغز می شود
  • عفونت مادر که روی رشد کودک تاثیر می گذارد
  • سکته مغزی جنین، اختلالی در گرش خون در فرایند تکاملی مغز
  • عفونت نوزاد که منجر به التهاب خود مغز یا اطراف آن می شود
  • آسیب سر تروماتیک نوزاد در اثر افتادن یا تصادف وسیله نقلیه
  • کمبود اکسیژن مغز (آسفیکسی) در اثر زایمان سخت. البته آسفیکسی ناشی از زایمان کمتر از آنچه تصور می شد در ایجاد فلج مغزی نقش دارد.
 

عوامل خطرساز فلج مغزی

تعدادی از عوامل در افزایش خطر فلج مغزی موثرند. از جمله:
 

سلامت مادر

برخی از عفونت ها یا مشکلات جسمی مادر در دوره بارداری می تواند به طور قابل توجهی خطر فلج مغزی در کودک را افزایش دهد. این عفونت ها به شرح زیرند:
  • سرخک آلمانی یا سرخجه (روبلا): این عفونت ویروسی می تواند منجر به نقص های هنگام تولد شود و می توان با واکسن از آن پیشگیری کرد.
  • آبله مرغان (واریسلا): آبله مرغان یک عفونت ویروسی مسری است که منجر به خارش و بثورات جلدی می شود و می تواند عوارضی را در طول بارداری ایجاد نماید. این بیماری نیز با واکسن قابل پیشگیری است.
  • سیتومگالوویروس: سیتومگالوویروس ویروسی شایع است که ایجاد علائمی شبیه آنفولانزا می کند و اگر مادر در طول بارداری اولین عفونت فعال خود را تجربه کند می تواند باعث ایجاد نقص های مادرزادی شود.
  • تبخال (هرپس): ویروس هرپس می تواند از مادر به جنین منتقل شود و رحم و جفت را درگیر نماید. التهابات ناشی از عفونت می تواند به سیستم عصبی در حال رشد جنین آسیب بزند.
  • توکسوپلاسموز: توکسوپلاسموز عفونتی است که در اثر تماس با غذا، خاک و مدفوع گربه آلوده به این عفونت ایجاد می شود.
  • سیفلیس: سیفلیس یک عفونت باکتریایی منتقله جنسی است.
  • قرار گرفتن در معرض سموم: سمومی مانند متیل مرکوری می توانند خطر نقص های مادرزادی را افزایش دهند.
  • عفونت ویروس زیکا: نوزادانی که از طریق مادر دچار عفونت زیکا و دچار میکروسفالی شده اند، ممکن است مبتلا به فلج مغزی شوند.
  • عارضه های دیگر: عارضه های دیگری مانند مشکلات تیروئیدی، ناتوانی های ذهنی یا تشنج می تواند خطر فلج مغزی را افزایش دهد.
 

بیماری های نوزاد

بیماری هایی که نوزاد تازه متولد شده به آن مبتلا می شود می تواند به طور چشمگیری خطر فلج مغزی را افزایش دهد:
  • مننژیت باکتریایی: مننژیت یک عفونت باکتریایی است که منجر به التهابات غشای محاطی مغز و نخاع می شود.
  • انسفالیت ویروسی: انسفالیت یک عفونت ویروسی است که منجر به التهاب غشای محاطی مغز و نخاع می شود.
  • یرقان شدید یا درمان نشده: یرقان با زرد شدن پوست بروز می کند. این عارضه زمانی مشاهده می شود که تولیدات حاصل از گلبول های خون مصرف شده در جریان خون تصفیه نمی شوند.
 

عوامل دیگر ناشی از بارداری و تولد

عوامل محتمل در دوران بارداری یا تولد که در افزایش احتمال فلج مغزی نقش دارند به شرح زیر است، البته نقش هرکدام به تنهایی کمرنگ است:
  • تولد نوزاد از پا: کودکان مبتلا به فلج مغزی بیشتر از بقیه نوزادان از پا متولد می شوند.
  • زایمان دشوار: نوزادانی که در طول زایمان دچار مشکلات عروقی یا تنفسی می شوند، احتمالا دچار آسیب یا ناهنجاری مغزی هستند.
  • وزن کم به هنگام تولد: نوزادان کمتر از 2.5 کیلوگرم بیش از دیگران در معرض خطر فلج مغزی هستند. این خطر با کاهش وزن بیشتر می شود.
  • تولد نوزاد نارس: یک بارداری طبیعی 40 هفته طول می کشد. نوزادانی که کمتر از 37 هفته متولد می شوند بیشتر در معرض فلج مغزی هستند. هرچه نوزاد زودتر متولد شود این خطر بیشتر می شود.
  • ناسازگاری بین RH خون مادر و نوزاد: اگر RH خون مادر به نوزاد نخورد، ممکن است سیستم ایمنی او نتواند رشد گروه خونی نوزاد را تحمل کند و ممکن است بدن مادر برای حمله و کشتن سلول های خونی نوزاد تولید پادتن کرده و منجر به آسیب مغزی شود.
اگر پزشک به فلج مغزی در کودک مشکوک شد، علائم و نشانه های کودک را بررسی می کند، سابقه پزشکی کودک را مرور می کند و به معاینه می پردازد. ممکن است پزشک شما را به متخصص کودکان مبتلا به مشکلات مغزی و عصبی (نورولوژیست اطفال) ارجاع دهد.
پزشک برای تشخیص و رد عوامل احتمالی دیگر آزمایش هایی انجام می دهد.
 

اسکن های مغزی

تکنولوژی های عکسبرداری از مغز می تواند بخش های آسیب دیده یا رشد ناهنجار را در مغز نشان دهد. این آزمایش ها به شرح زیرند:
  • ام آر آی
  • سونوگرافی جمجمه
  • الکترو انسفالوگرام یا نوار مغز (EEG)
 

تست های آزمایشگاهی

با تست های آزمایشگاهی می توان مشکلات متابولیک یا ژنتیک را غربال کرد.
 

آزمایش های مضاعف

اگر کودک دچار فلج مغزی شود برای ارزیابی عارضه های دیگر که با این اختلال همراه می شود، به متخصص ارجاع داده می شوید. این آزمایش ها وضعیت های زیر را مشخص می کند:
  • اختلال بینایی
  • اختلال شنوایی
  • اختلالات یا تاخیر در تکلم
  • ناتوانی های ذهنی
  • تاخیر های رشدی دیگر
  • اختلالات حرکتی
کودکان و بزرگسالان مبتلا به فلج مغزی نیاز به مراقبت های طولانی مدت توسط گروه درمانی دارند. این گروه درمانی شامل موارد زیر می شود:
  • پزشک اطفال
  • نورولوژیست اطفال
  • فیزیوتراپیست
  • کاردرمانگر
  • آسیب شناس گفتار و زبان
  • درمانگر رشدی
  • متخصص سلامت روان
  • تفریح درمانگر
  • مددکار اجتماعی
  • مربی آموزش ویژه
 

دارو ها

می توان برای بهبود توانایی های عملکردی، درمان درد و کنترل عوارض ناشی از اسپاسیتی یا دیگر علائم فلج مغزی از دارو هایی استفاده کرد که سفتی عضلات را کم می کنند.
گفتگو با پزشک درمورد خطرات درمان و اینکه آیا درمان پزشکی، مناسب نیاز های کودک شماست بسیار ضروری و مهم است. انتخاب های دارویی به این بستگی دارد که آیا مشکل کودک، برخی عضلات را درگیر می کند (اسپاسیتی ایزوله) یا تمام بدن را تحت تاثیر قرار می دهد. درمان های دارویی به شرح زیرند:
  • اسپاسیتی ایزوله: وقتی اسپاسیتی، منحصر به یک گروه عضلات باشد، پزشک ممکن است تزریق مستقیم اونابوتولینیوم (بوتاکس) به عضله، عصب یا هر دو را تجویز کند. تزریق بوتاکس به بهبود ریزش بی اختیار آب دهان کمک می کند و کودک هر سه ماه یک بار به تزریق نیاز دارد.
عوارض جانبی این درمان درد، علائم شبیه آنفولانزای خفیف، کبودی یا ضعف شدید است. سختی تنفس و بلع نیز از جمله عوارض جانبی شدید تزریق بوتاکس است.
  • اسپاستیسیتی عمومی: اگر تمام بدن تحت تاثیر فلج مغزی باشد، برای شل شدن عضلات سفت و منقبض از شل کننده های عضلانی خوراکی استفاده می شود. این داروها دیازپام، دانترولن و باکلوفن هستند.
مصرف دیازپام با خطر وابسته شدن به دارو همراه است، بنابراین استفاده بلند مدت از آن توصیه نمی شود. عوارض جانبی آن خواب آلودگی، ضعف و ریزش بی اختیار آب دهان است.
عوارض جانبی دانترولن خواب آلودگی، ضعف، تهوع و اسهال است.
عوارض جانبی باکلوفن خواب آلودگی، گیجی و تهوع است. توجه داشته باشید که باکلوفن را می توان توسط لوله ای مستقیما به نخاع پمپ کرد. پمپ طی عمل جراحی زیر پوست شکم کاشته می شود.
ممکن است داروهایی برای کاهش ریزش بی اختیار آب دهان تجویز شود. داروهایی مانند تری هگزی فنیدیل، اسکوپولامین یا گلیکوپیرولات مفید هستند، البته می توان به غدد بزاقی بوتاکس تزریق کرد.
 

درمان ها

درمان های غیر دارویی متنوعی می تواند به مبتلایان به فلج مغزی کمک کند تا توانایی های عملکردی خود را افزایش دهند:
  • فیزیوتراپی: ورزش دادن ماهیچه ها می تواند به قدرت، انعطاف، تعادل و رشد حرکتی کودک کمک کند. همچنین یاد می گیرید چگونه نیازهای روزانه کودک مانند حمام یا تغذیه کودک را در خانه به روش ایمن فراهم کنید.
  • در یک تا دو سال اول تولد، کار درمانگر و فیزیوتراپیست هر دو سعی می کنند مواردی مثل حفظ کنترل سر و تنه، غلت زدن و گرفتن اشیا را تامین کنند. پس از آن هر دو روی استفاده از ویلچر تمرکز خواهند کرد.
  • ممکن است بریس یا اسپلینت تجویز شود. برخی از این محافظ ها به عملکرد هایی مانند بهبود راه رفتن کمک می کند. بقیه آن ها به کشش عضلات سفت شده کمک می کنند تا از کنتراکچر پیشگیری کنند.
  • کار درمانی: کار درمانگر با استفاده از روش های جایگزین و تجهیزات تطبیقی، به افزایش استقلال کودک در انجام فعالیت های روزمره در خانه، مدرسه و جامعه کمک می کند.
  • از جمله امکانات تطبیقی می توان به واکر، عصای چهار پایه، صندلی یا ویلچر های مکانیکی یا الکتریکی اشاره کرد.
  • گفتار درمانی: آسیب شناس گفتاری می تواند به توانایی تکلم واضح یا برقراری ارتباط توسط علائم زبانی کمک کند.  
  • آسیب شناس گفتاری می تواند به کودک یاد دهد در صورت مشکل بودن برقراری ارتباط از دستگاه های ارتباطی مثل کامپیوتر و ترکیب کننده صدا استفاده کند.
  • یکی دیگر از دستگاه های ارتباطی تخته ای پر از علائم، فعالیت ها و عکس هایی است که کودک در طول روز با آن ها مواجه می شود. کودک می تواند با اشاره به عکس ها منظور خود را برساند.
  • گفتار درمانگر می تواند روی مشکلات موجود درد ماهیچه ها در خوردن و بلعیدن نیز متمرکز شود.
  • تفریح درمانی: برخی کودکان می توانند از روش های تفریح درمانی بهره ببرند، مثلا درمان با سوارکاری. برای این نوع درمان باید قابلیت های حرکتی، گفتاری و سلامت روحی کودک خود را بالا ببرید.
 

جراحی و دیگر اعمال

ممکن است برای کاهش سفتی یا تصحیح ناهنجاری استخوانی ناشی از اسپاسیتی از جراحی استفاده شود. این درمان شامل موارد زیر می شود:
  • جراحی اورتوپدی: کودکان مبتلا به کنتراکچر یا بدشکلی شدید نیاز به جراحی روی استخوان ها یا مفاصل دارند تا دست، لگن یا پای آن ها در جای مناسب قرار گیرد.
  • اعمال جراحی می توانند عضلات و تاندون هایی را که در نتیجه کنتراکچر به نسبت کوتاه هستند، بلند نماید. این تصحیح، درد را کم می کند و حرکت را بهبود می دهد. عمل جراحی می تواند استفاده از واکر، بریس یا عصا را راحت تر کند.
  • جدا کردن اعصاب: در موارد شدید وقتی درمان های دیگر جوابگو نباشند، جراح طی روشی به نام ریزوتومی انتخابی پشتی اعصابی که به عضلات سفت شده منتهی شده است را می بٌرد. این کار ماهیچه را شل می کند و درد را کاهش می دهد اما ایجاد بی حسی نیز می کند.
 

حمایت و پشتیبانی

وقتی کودکی دچار فلج مغزی می شود تمام خانواده با چالش مواجه می شوند. در اینجا به نکات مفیدی برای کودک و شما اشاره می شود:
  • استقلال کودک را حفظ کنید: هر تلاشی هر چند کوچک برای استقلال را تشویق نمایید. تنها به این دلیل که شما می توانید کار ها را سریع تر و راحت تر از کودکتان انجام دهید به این معنی نیست که شما باید انجام دهید.
  • حامی کودکتان باشید: شما بخش مهمی از تیم مراقبتی کودک به شمار می آیید. از اینکه از جانب فرزندتان صحبت کنید یا ازپزشک او سوال کنید هراس نداشته باشید.
  • به گروه های حمایتی بپیوندید
پیشگیری
بیشتر موارد فلج مغزی قابل پیشگیری نیست اما می توان خطر آن را کاهش داد. اگر باردار هستید یا برنامه ای برای باردار شدن دارید این موارد را رعایت کنید تا خطر را کاهش دهید:
  • واکسینه شوید: واکسیناسیون در مقابل بیماری هایی مانند سرخجه می تواند از عفونت هایی که روی مغز جنین اثر می گذارد، پیشگیری نماید.
  • از خود مراقبت کنید: هرچه با سلامت بیشتری باردار شوید امکان ابتلا به عفونت هایی منجر به فلج مغزی نوزاد در شما کمتر است.
  • مراقبت های قبل از زایمان را دریافت نمایید: مراجعه منظم به پزشک در طول بارداری راه مناسبی برای کاهش خطرات در مادر و جنین است. مراجعه منظم به پزشک می تواند از تولد نوزاد نارس، تولد نوزاد کم وزن و عفونت ها جلوگیری کند.
  • روش های حفاظت از کودک را بیاموزید: با قرار دادن کودک روی صندلی بچه، استفاده از کلاه ایمنی دوچرخه، استفاده از تخت های نرده دار و نظارت مناسب روی کودک از صدمه به سر او جلوگیری کنید.

پزشکان زیر در درمان این بیماری می توانند کمکتان کنند

مقاله های مرتبط با این بیمارینمایش آرشیو

مرکز مشاورهنمایش آرشیو

تیرویید

پاسخ توسط محبوبه سادات حسینی ۱۳۹۸/۰۵/۰۶
#4090

محبوبه سادات حسینی

با سلام خیر تاثیری نداره ولی انچه مسلم است این است که بعد از سن چهل سالگی کم بودن ذخیره تخمدانی کاملا طبیعی و قابل انتظار است.

قرمزی پوست،پوست پوست شدن و سوزش و خارش

پاسخ توسط ربابه غیبی ۱۳۹۸/۰۴/۳۱
#4086

ربابه غیبی

سلام شما احتمالا اگزماى سبوره دارید. اما بهتر است از نزدیک ویزیت شوید

گرفتن پا

پاسخ توسط الهه دولتشاهی ۱۳۹۸/۰۴/۳۰
#4085

الهه دولتشاهی

سلام لطفا سن و داروهای مصرفی خود را ذکر کنید.

آزمایش کلسترول

پاسخ توسط ادمین بهپو ۱۳۹۸/۰۴/۲۴
#4084

ادمین بهپو

سلام. بدون معاینه حضوری و مشاهده شرح حال نمیتوان تصمیم وتشخیصی لحاظ کرد. بهتراست شما با یک پزشک مشورت کنید.