خطر کمبود ویتامین D در سالمندان

سالمندان بیشتر از سایر گروه های سنی در معرض خطر کمبود ویتامین D هستند. کمبود ویتامین D عوارض زیادی دارد و نقش مهم این ویتامین در فعالیت های حیاتی بدن و پیشگیری از بسیاری از بیماری ها به اثبات رسیده است.

«ویتامینD» برای حفظ استحکام استخوان ها ضروری است؛ چراکه به بدن کمک می‌کند از کلسیم به دست آمده از رژیم غذایی برای ساخت استخوان استفاده کند. کمبود ویتامینD از قدیم با بیماری راشیتیسم یا ریکتز ارتباط داده شده است. در این بیماری مواد معدنی به میزان کافی وارد بافت استخوان‌ها نمی‌شوند و در نتیجه فرد دچار نرمی استخوان و بدشکلی‌های اسکلتی می‌شود.

از طرف دیگر، پژوهش‌های جدید به طور فزاینده‌ای اهمیت ویتامینD را برای محافظت در برابر بسیاری از بیماری‌های دیگر نشان داده‌اند.

شواهدی در دست است که کمبود ویتامینD ممکن است با این بیماری‌ها همراهی داشته باشد:

● افزایش خطر مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی – عروقی

● نقصان توانایی‌های شناختی و مغزی در سالمندان

● آسم شدید در کودکان

● سرطان

همچنین پژوهش‌ها نشان داده‌اند ویتامینD ممکن است در پیشگیری و درمان تعدادی از بیماری‌های متفاوت، از جمله دیابت نوع ۱ و ۲، فشارخون بالا و ام‌اس نقشی ایفا کند.

توجه‌ داشته باشید نتایج پژوهش‌ها در این موارد اخیر هنوز قطعی نیست و همچنین ثابت نشده مصرف مکمل‌های ویتامینD می‌تواند خطر دچار شدن به این بیماری‌ها را کاهش دهد.

بیشتر بخوانید: ویتامین D، فاکتوری ضروری برای استحکام استخوان

کمبود ویتامینD چطور تشخیص داده می‌شود؟

بهترین شیوه اندازه‌گیری ذخایر ویتامین D در بدن اندازه‌گیری شکلی از آن در خون به نام «۲۵ هیدروکسی ویتامین D» است. میزان طبیعی ۲۵ هیدروکسی ویتامین D در خون در سال‌‌های اخیر با توجه به شیوع کمبود خفیف ویتامین D تغییر کرده است.

درباره میزان کافی و سالم ویتامین D در خون اختلاف‌نظرهایی وجود دارد، اما به طور کلی می‌توان گفت در حال حاضر میزان ۲۵ هیدروکسی ویتامینD در حد ۲۰ تا ۵۰ نانوگرم در میلی‌لیتر برای افراد سالم کافی شمرده می‌شود و میزان پایین‌تر از ۱۲ نانوگرم در میلی‌لیتر بیانگر کمبود ویتامینD است.

بیشتر بخوانید: از کجا بفهمیم کمبود ویتامین D داریم؟

آیا باید ویتامینD خونم را اندازه بگیرم؟

نظر کارشناسان در حال حاضر این است که گرچه در اغلب سالمندان اندازه‌گیری میزان ویتامینD خون ممکن است لازم نباشد، اما در سالمندان و سایر افرادی که در معرض خطر بالای کمبود ویتامینD هستند، این اندازه‌گیری باید انجام گیرد و در صورت پایین بودن میزان ویتامینD درمان آغاز شود.

افراد پرخطر عبارتند از کسانی که دچار بی‌اشتهایی عصبی هستند، افرادی که برای درمان چاقی در آنها عمل بای‌پس معده انجام شده است، افرادی که دچار اختلالات سوءجذب گوارشی مانند بیماری سلیاک‌اند، افرادی که پوست تیره دارند یا کل پوست بدنشان را می‌پوشانند.

همچنین افرادی که دچار استئوپنی (کمبود مواد معدنی استخوان که با پوکی استخوان متفاوت است)، پوکی استخوان و نیز سایر اختلالات اسکلتی‌ هستند و خانم‌های باردار و شیرده نیاز به میزان بالاتری ویتامینD در خون (۲۰ نانوگرم در میلی‌لیتر و بیشتر) دارند، بنابراین باید ویتامینD خونشان اندازه گرفته شود.

بیشتر بخوانید: مسمومیت با ویتامین D

آیا باید مکمل ویتامینD مصرف کنم؟

درباره مصرف مکمل‌های ویتامینD و میزان مصرف آن هم اختلاف‌نظر وجود دارد.

اغلب ویتامینD بدن ما در پوست با تابش نور خورشید به آن ساخته می‌شود. برعکس سایر ویتامین‌ها، ما ویتامینD زیادی از رژیم غذایی‌مان به دست نمی‌آوریم، به‌خصوص اگر رژیم غذایی گیاهی داشته باشیم.

با توجه به نیاز بیشتر به ویتامین و احتمال بیشتر کمبود ویتامینD در برخی از گروه‌های سنی، توصیه می‌شود کودکان از یک سالگی و سالمندان ۷۰ ساله روزی ۶۰۰ واحد بین‌المللی ویتامینD و سالمندان ۷۱ ساله و بالاتر ۸۰۰ واحد بین‌المللی ویتامینD در روز مصرف کنند.

اگرمدت زیادی زیر نور آفتاب نیستید یا همیشه پوستتان را می‌پوشانید (یا مداوم از کرم‌های ضدآفتاب استفاده می‌‌کنید) با پزشکتان درباره مصرف مکمل‌های ویتامینD مشورت کنید، به‌خصوص اگر عوامل خطرساز دیگر برای کمبود ویتامینD را هم داشته باشید.

بالاخره توجه داشته باشید مصرف بیش از حد ویتامین می‌تواند سمی باشد. توافق کلی کارشناسان این است که مصرف بیش از ۴۰۰۰ واحد بین‌المللی ویتامینD در بزرگسالان مسمومیت ایجاد می‌کند. (کودکان با مقادیر کمتر ممکن است مسموم شوند).

بیشتر بخوانید: آیا لازم است ویتامین D مصرف کنم؟

3 عاملی که شما را در معرض کمبود ویتامینD قرار می‌دهد

کمبود ویتامینD به چند دلیل ممکن است ایجاد شود

1- غذاهای حاوی ویتامینD به مقدار کافی مصرف نمی‌کنید: این مورد به‌خصوص در افرادی که رژیم‌های گیاهخواری مطلق دارند، ممکن است دیده شود، چراکه اغلب منابع طبیعی ویتامینD منشاء حیوانی دارند، از جمله ماهی و روغن ماهی، زرده تخم‌مرغ، شیر غنی‌شده با ویتامینD و جگر گاو و گوسفند

2- میزان قرارگیری شما در معرض نور آفتاب کم است: از آنجایی که بدن می‌تواند با تابش نور آفتاب در پوست از یک ماده پیش‌ساز ویتامینD بسازد، در صورتی که همیشه در خانه باشید، در عرض‌های جغرافیایی شمالی زندگی کنید، لباس‌های بلند بپوشید و پوشش سر داشته باشید یا شغل شما به نحوی باشد که مانع قرارگیری‌تان در معرض نور خورشید شود، بیشتر در معرض خطر کمبود ویتامینD هستید.

3- پوست تیره دارید: رنگدانه ملانین که میزان آن روشنی و تیرگی پوست را تعیین می‌کند، باعث کاهش توانایی پوست در ساختن ویتامینD با تابش نور آفتاب می‌شود.

بیشتر بخوانید: 6 نکته درباره کلسیم و ویتامین D

کمبود ویتامین D در سالمندان

سالمندان معمولا بیشتر در معرض این عوامل خطرساز قرار دارند:

● بسیاری از سالمندان به دلایل متفاوت ممکن است نتوانند رژیم غذایی غنی از ویتامینD مصرف کنند.

● سالمندان به علت بیماری‌های متفاوت ممکن است زمین‌گیر شوند و نتوانند از خانه خارج شوند و در معرض نور آفتاب قرار گیرند.

● توانایی پوست برای ساختن ویتامینD با افزایش سن کاهش می‌یابد.

● برخی بررسی‌ها نشان داده‌اند سالمندان با پوست تیره‌تر در معرض خطر بالای کمبود ویتامینD قرار دارند.

● ویتامینD برای اینکه بتواند در بدن عمل کند، باید کلیه‌ها آن را به شکل فعال آن «۱و ۲۵ دی‌هیدروکسی ویتامینD » تبدیل کند. با افزایش سن، توانایی کلیه‌ها برای این تبدیل کاهش می‌یابد و به این دلیل خطر کمبود ویتامینD در شما افزایش می‌یابد.

● بیماری‌های متفاوتی ممکن است مانع از جذب کافی ویتامینD از دستگاه گوارش شوند، از جمله بیماری‌های التهابی روده (مانند بیماری کرون)، بیماری سلیاک (حساسیت به پروتئین گندم)، فیبروز کیستیک (یک بیماری ارثی که ممکن است ریه‌ها و روده‌ها را درگیر کند)

● چاقی هم می‌تواند در کمبود ویتامینD موثر باشد. ویتامینD می‌تواند به‌وسیله سلول‌های چربی از خون استخراج شود و به این ترتیب میزان این ویتامین در خون تغییر کند. افراد چاق (شاخص توده بدنی یا BMI ۳۰ و بالاتر) اغلب میزان پایین‌تری از ویتامینD در خون دارند./