گرما علیه قلب و فشار خون

بیمارانی که فشارخون بالا ولی تحت‌کنترل دارند ممکن است با علت‌های ثانویه ای مثل گرما تغییرات زیادی در فشارخونشان ایجاد شود. همچنین گرما باعث افزایش سیستم سمپاتیک بدن و افزایش ضربان قلب و فشار اضافی روی سیستم قلبی عروقی می‌شود.

دمای هوا در برخی از نقاط جنوبی کشورمان حتی به 50 درجه سانتی‌گراد رسیده است. گرمای شدید را در شهرهای دیگر کشور نیز کاملا احساس می‌کنیم؛ گرمایی که کلافه‌کننده و مشکل‌ساز است. کافی است کمی سهل‌انگاری کنیم و مدت زیادی در هوای داغ بمانیم تا به دلیل گرمازدگی سر از اورژانس و بیمارستان دربیاوریم.

به گزارش «بهپو»، گرمای هوا، بحرانی برای مردم به‌خصوص سالمندانی که مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای هستند، ایجاد کرده است. بیماری‌های مهمی که تعداد زیادی از سالمندان با آن درگیرند، بیماری‌های قلبی و فشارخون بالاست که اتفاقا گرمای شدید هوا می‌تواند روی آنها تاثیرگذار باشد. البته این 2 بیماری مختص سالمندان نیست ولی این گروه به دلیل ضعف قوای جسمانی و شرایط فیزیولوژیک خاصی که دارند ممکن است بیماری‌شان بیش از دیگران تشدید شود.

فشارخون افراد معمولی و سالم تحت‌تاثیر عوامل مختلفی است ولی این تغییرات جزیی هستند و معمولا در فرد سالم علائمی ایجاد نمی‌کنند اما بیمارانی که فشارخون بالا ولی تحت‌کنترل دارند ممکن است با علت‌های ثانویه تغییرات زیادی در فشارخونشان ایجاد شود. علل ثانویه بسیار متنوع هستند. هر گونه تغییر در رژیم غذایی، مصرف داروهای مختلف، استرس‌های محیطی و... ممکن است باعث نوسان فشارخون بیمار شود. گرچه این مبحث به تاثیر گرما روی این 2 بیماری اختصاص دارد ولی ابتدا باید به استرسی که گرما برای فرد ایجاد می‌کند، اشاره کرد زیرا استرس و فشارهای عصبی تاثیر زیادی در نوسانات فشارخون دارد.

تاثیر گرما برفشارخون چیست؟

فشارخون افراد به قدرت انقباضی قلب، پمپاژ آن، حجم مایع داخل عروقی و مقاومت داخل عروق وابسته است. وقتی فرد در معرض هوای گرم قرار می‌گیرد یا گرمازده می‌شود شاید اولین اتفاق، تغییر در حجم مایع داخل عروقی باشد که به دنبال آن فشارخون نیز تغییر کند. البته این تغییر معمولا ابتدا باعث افزایش فشارخون می‌شود ولی به‌تدریج و با تعریق زیاد، از دست دادن مایعات بدن و کاهش مصرف آب، حملات افت فشارخون در بیمار آغاز خواهد شد؛ به ‌ویژه در افرادی که به مدت طولانی در معرض هوای گرم قرار می‌گیرند.

برای کنترل فشارخون سالمندانی که فشارخون بالایی دارند، داروهای مدر تجویز می‌شود. این داروها ممکن است در هوای بسیار گرم خطرناک باشند و به ضرر بیمار عمل کنند. گرما و تعریق باعث کاهش آب بدن می‌شوند و از طرفی، مصرف داروهای مدر آب را از بدن خارج می‌کند. کنار هم قرار گرفتن این 2 عامل آب زیادی از بدن فرد خارج می‌کند و احتمال گرمازدگی را بیشتر خواهدکرد. کاهش آب بدن باعث اختلال در عملکرد کلیه‌ها و تعادل الکترولیتی بدن نیز می‌شود که آن هم عوارض جدی ایجاد می‌کند.

گرمازدگی و نوسانات فشارخون ناشی از کاهش آب بدن در همه سنین دیده می‌شود ولی 2 طیف سنی کودکان و سالمندان به‌خصوص آنهایی که دچار بیماری زمینه‌ای هستند، آسیب‌پذیرترند، بنابراین بحث پیشگیری بسیار مهم‌تر از درمان است و باید کاری کنیم که اصلا این افراد دچار کم‌آبی و گرمازدگی نشوند.

بیشتر بخوانید: مراقب باشید گرمازده نشوید - آشنایی با علایم و روش های درمان

6توصیه داغ برای کاهش تاثیر گرما بر فشار خون سالمندان

1- در روزهای گرم سال کمتر از محیط خنک خانه خارج می‌شوید. اگر قصد دارید جایی بروید حتما این کار را در ساعاتی از روز که دمای هوا کمتر است، انجام دهید.

2- فعالیت‌های فیزیکی خود را محدود کنید. فعالیت‌های فیزیکی مثل تند راه رفتن یا دویدن و ورزش کردن در هوای گرم باعث می‌شود مکانیسم‌های جبرانی بدن در مواجهه با افزایش دمای درونی بدن نتواند به خوبی عمل کند و دمای بالارفته بدن را کاهش دهد و گرمازدگی تشدید شود.

3- اگر پزشک توصیه کرده روزانه ورزش کنید حتما دمای هوا را در نظر بگیرید. اگر محیط بیرون بسیار گرم است طوری که فعالیت بدنی باعث تعریق زیاد می‌شود به طور موقت ورزش را لغو یا در محیط‌های سربسته و باشگاه‌های خنک ورزش کنید.

4- اگر داروهای ضدفشارخون یا داروهای ادرارآور استفاده می‌کنید و ناچار هستید ساعتی از روز را در محیط گرم قرار بگیرید حتما با پزشک خود در این‌باره مشورت کنید. ممکن است لازم باشد دارو تعویض یا دوز آن تغییر داده شود.

5- میزان آب مصرفی نیز باید با نظر پزشک باشد. سالمندان خیلی دیرتر از جوانان متوجه تشنگی می‌شوند. این موضوع در هوای گرم می‌تواند بسیار خطرناک باشد، یعنی سالمند متوجه کم‌آبی بدن نشود. در این مواقع میزان مصرف آب خود را بیشتر کنید.

6- به هیچ‌وجه لباس‌های چسبان و پلاستیکی نپوشید. بهترین لباس در هوای گرم لباس‌های با الیاف نخی، آزاد و به رنگ روشن است. این لباس‌ها مانع تعریق زیاد می‌شود.

تاثیر گرما بر قلب چیست؟

در بیماران قلبی قبل از اینکه به فکر گرمازدگی ناشی از کم‌آبی باشیم باید به استرسی که محیط گرم برای بیماران ایجاد می‌کند، توجه کنیم. همان‌طور که در بحث تاثیر گرما روی فشارخون گفته شد، گرما و شرایط جوی نامناسب تحریک‌کننده سیستم عصبی است که باعث افزایش سیستم سمپاتیک بدن و افزایش ضربان قلب و فشار اضافی روی سیستم قلبی- عروقی می‌شود. سیستم عصبی افراد سالمند ضعیف‌تر از افراد جوان عمل می‌کند و ممکن است زودتر تحت‌تاثیر شرایط استرس‌زا قرار بگیرد و سیستم قلبی- عروقی‌ای که مشکل دارد از حالت ثبات و کنترل خارج شود.

البته بیماری‌های قلبی طیف وسیعی دارند. بعضی از آنها خفیف هستند و گاهی هم به درمان دارویی خاصی نیاز ندارند ولی برای افرادی که نارسایی پیشرفته قلبی دارند، دمای بالای هوا می‌تواند بسیار مشکل‌ساز باشد. این افراد حجم داروی زیادی استفاده می‌کنند و داروهای ادرارآور قوی‌تر هستند. پمپاژ قلب آنها ضعیف است و باوجود مصرف دارو اختلالات الکترولیتی قابل‌توجهی دارند. سایر افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی مختلف نیز ممکن است در اثر دمای بالای محیط گرمازده شوند ولی خطری که آنها را تهدید می‌کند بسیار کمتر از خطری است که مبتلایان به نارسایی قلبی پیشرفته را تهدید می‌کند.

بیشتر بخوانید: 6 نشانه کم‌آبی بدن - این علامت‌ها را جـدی بگیـرید

6 توصیه داغ برای کاهش تاثیر گرما بر قلب سالمندان

1- یکی از مواردی که در فضای بیرون از خانه و در شهرهای بزرگ مشاهده می‌کنید و استرس زیادی هم برای افراد سالم ایجاد می‌کند، قرار گرفتن در محیط‌هایی است که قابل‌پیش‌بینی نیستند. فرض کنید در ساعات خنک روز از خانه خارج شده‌اید و قصد دارید با اتومبیل یا اتوبوس به مقصد برسید که ناگهان به ترافیک برخورد می‌کنید، ترافیکی که ممکن است گاهی چند ساعت هم طول بکشد. به مرور هوا نیز گرم‌تر می‌شود و خارج شدن از ترافیک نیز قطعا استرس‌زاست.

2- استفاده از اتوبوس یا مترو در فصل گرما محدود شود. چنین وسایل نقلیه‌ای اصلا قابل‌پیش‌بینی نیستند و ممکن است ناگهان با ازدحام مسافر مواجه شوید و تحت‌فشار جسمی و روانی و گرمای ناشی از ازدحام و تردد جمعیت قرار بگیرید. این وسایل نقلیه برای سالمندان حتی جوانان مبتلا به بیماری قلبی توصیه نمی‌شود، مگر اینکه در ساعات خلوت روز از آنها استفاده شود.

3- سفرهای بیرون شهری را به‌طور موقت و تا متعادل شدن هوا به تاخیر بیندازید. این سفرها نیز خسته‌کننده و استرس‌زا هستند. گرمای هوا، خستگی سفر، تاخیر در راه و... حتی برای سالمندانی که بیماری خاصی ندارند، خطرناک است چه برسد به سالمندانی که از بیماری قلبی هم رنج می‌برند.

4- سالمندانی که دچار گرمازدگی می‌شوند معمولا در مراحل اولیه دچار ضعف و بی‌حالی هستند و با گذشت زمان ممکن است احساس تشنگی، افت فشار، تپش قلب، از رفتن هوشیاری، از دست دادن تعادل و سنکوب نیز بروز کند. در این مواقع اگر علائم خفیف باشد اطرافیان باید به سرعت سالمند را به جای خلوت و خنکی انتقال دهند. اگر بیمار هوشیار است و دارو همراه دارد درباره داروهایش سوال کنند و اگر لازم باشد دارو را در دسترس او قرار دهند و در صورتی که علائم بسیار شدید بود حتما باید به اورژانس اطلاع دهند. تاکید می‌شود افراد سالمند یا جوان مبتلا به نارسایی قلب اصلا اجازه ندهند کار به اینجا کشیده شود و بهترین راه برای آنها دوری از گرماست./