چه زمانی باید به چشم پزشک مراجعه کنیم؟ آشنایی با مراحل معاینه کامل چشم

یک معاینه چشم پزشکی شامل مراحل مختلفی است که بسیاری از اختلالات چشمی را در مراحل اولیه تشخیص داده و در صورت اقدام به موقع مانع از پیشرفت آنها می‌شود. یک معاینه کامل شامل: اندازه‌گیری فشار داخل چشم، بررسی قسمت خلفی و شبکیه، و بررسی قسمت قدامی(جلویی) چشم است.

یک معاینه کامل چشم پزشکی بسیار فراتر از تعیین عیوب انکساری چشم و شماره عینک مناسب است. در واقع، یک معاینه چشم پزشکی شامل مراحل مختلفی است که بسیاری از اختلالات چشمی را در مراحل اولیه تشخیص داده و در صورت اقدام به موقع مانع از پیشرفت آنها می‌شود. یک معاینه کامل شامل: اندازه‌گیری فشار داخل چشم، بررسی قسمت خلفی و شبکیه، و بررسی قسمت قدامی(جلویی) چشم است.

زمان تکرار آزمایشات چشمی بسته به نظر پزشک معالج شما دارد. با این حال توصیه‌های انجمن چشم پزشکی آمریکا این است که:

اگر سن شما زیر 40 سال است، بهتر است که هر 3 سال یک بار معاینه کامل چشم صورت گیرد.
اگر سن شما بین 40 تا 65 سال است، بهتر است که هر دو سال یک بار معاینه صورت گیرد.
اگر 65 سال یا بیشتر دارید، این معاینات باید سالیانه صورت گیرد.
اگر شما دیابتی هستید، باید سالیانه یک بار معاینات کامل چشم پزشکی را انجام دهید. بعضی از افراد که دارای برخی بیماری‌های سیستمیک یا چشمی خاصی هستند، احتیاج به معاینات بیشتری دارند.

به یاد داشته باشید که:

پیرچشمی معمولا بین 38 تا 40 سالگی شروع شده و تقریبا همه مردم تا سن 50 سالگی آن را تجربه خواهند کرد.
بسیاری از افراد تا سنین 52 تا 64 سالگی درجاتی از کاتاراکت (آب مروارید) خواهند داشت و در سنین 75 تا 85 سالگی تقریبا همه کاتاراکت خواهند داشت.
گلوکوم (آب سیاه) معمولا در افراد بالای 40 سال اتفاق می‌افتد و در مراحل اولیه بدون علامت است. این بیماری یکی از علل عمده نابینایی در ایران است.
معاینه چشم پزشکی معمولا بین 30 تا 60 دقیقه طول می‌کشد و بدون درد است.

مراحل معاینه چشم پزشکی

گرفتن شرح حال: در این قسمت چشم پزشک از سابقه بیماری‌های چشمی، زمان آخرین معاینه چشم پزشکی و شکایات احتمالی بینایی از شما سوال خواهد کرد. همچنین او درمورد شغل، سرگرمی‌ها و تفریحات و در مورد سابقه خانوادگی بیماری‌های چشمی از شما سوال خواهد کرد.

سنجش حدت بینایی: انجام این تست در واقع به این معناست که چشمان شما چقدر خوب می‌بیند یا به عبارت دیگر وضوح و قدرت بینایی شما را محک می‌زند. اولین آزمایشی که شما در حین معاینات چشم پزشکی با آن مواجه خواهید شد، دیدن چارت معروفی است که شامل حروف در اندازه‌های مختلف است. ابتدا شما باید در فاصله 6 متری از این چارت بایستید. از شما خواسته می‌شود که جهت حروف را که به تدریج کوچک‌تر می‌شود، تشخیص دهید. کوچک‌ترین ردیفی که توسط چشم شما دیده می‌شود، میزان دید چشمان شما خواهد بود. اگر چشم‌پزشک دید را 20/20 گزارش کند معنای این جمله این است که شما از فاصله 6 متری می‌توانید کوچک‌ترین ردیفی را که یک فرد با دید طبیعی می‌بیند، ببینید و اگر به عنوان مثال دید شما 20/10 گزارش شود، معنای آن این است که شما از فاصله 3 متری می‌توانید کوچک‌ترین ردیفی را که یک فرد با دید طبیعی از فاصله 6 متری می‌بیند، ببینید. اگر دید شما کاهش یافته باشد، بایستی تعیین نمره عینک انجام شود که احتمالا همگی شما به خوبی با آن آشنا هستید. تعیین عیب انکساری همان مرحله‌ای است که عدسی‌های مختلف جلوی چشم قرار می‌گیرد تا عدسی مناسب برای تصحیح عیب انکساری شما پیدا شود.

ارزیابی حرکات چشمی: چشم پزشک از شما می‌خواهد که به یک هدف نزدیک (معمولا انگشت دست او) نگاه کنید و حرکت انگشت او را که مانند ترسیم حرف H پهن در فضا است، دنبال کنید. این آزمایش قابلیت حرکت چشمان شما را ارزیابی می‌کند. در اختلالات اعصاب چشمی که به عضلات چشم عصب‌دهی می‌کند یا در صورت وجود مشکل در خود عضلات چشم، این حرکات مختل می‌شوند.

تست پوشاندن چشم: این تست برای ارزیابی عملکرد هم‌زمان دو چشم با یک دیگر است. در این آزمایش از شما خواسته می‌شود در صورتی که دارای عیوب انکساری هستید، عینک مخصوص خود را به چشم بزنید و سپس به یک نقطه دور روی چارت حروف ثابت نگاه کنید. سپس چشم‌پزشک یکی از چشمان شما را می‌پوشاند. اگر چشم شما برای ثابت ماندن روی نقطه مورد نظرحرکت کند یعنی از آن چشم استفاده نمی‌شود و این می‌تواند نشانه‌ای از استرابیسم (لوچی) یا تنبلی چشم باشد. برای تکرار آزمایش برای چشم دیگر، چشم پزشک بعد از برداشتن پوشش از چشم اول، چند ثانیه‌ای صبر می‌کند تا تعادل برقرار شود و سپس آزمایش را با چشم دیگر تکرار می‌کند. اگر چشمی که پوشش از روی آن برداشته شده حرکت کند، این حالت phoria نامیده می‌شود. بدین معنا که در هنگام استراحت هر دو چشم به سمت نقطه هدف نگاه نمی‌کنند، بنابراین شما باید سعی کنید که هر دو چشم را روی یک نقطه، ثابت نگاه دارید که این مسئله می‌تواند ایجاد فشار در چشم کرده و در نهایت باعث سردرد شود.

ارزیابی مردمک: در این آزمایش یک منبع نورانی به چشم شما تابانده می‌شود تا واکنش مردمک به نور سنجیده شود.

تست بررسی تطابق: هدف از انجام این آزمایش، سنجش توانایی چشمان شما برای تطابق است. چشم پزشک از شما می‌خواهد که به یک نقطه نزدیک نگاه کنید و سپس این هدف را تا بینی نزدیک و نزدیک‌تر می‌کند و از شما می‌خواهد اولین باری که آن را به صورت دو شئ می‌بینید، ذکر کنید.

بررسی با Slit Lamp: در این تست از slit lamp که بیومیکروسکوپ هم نامیده می‌شود، برای بررسی قسمت قدامی و خلفی چشم استفاده می‌شود. این میکروسکوپ اجزای چشم شما را چندین‌بار بزرگ‌تر کرده و از یک منبع نورانی استفاده می‌کند تا به وضوح اجزای چشم دیده شوند. تمام قسمت‌های چشم شما مانند مژه، پلک، قرنیه، ملتحمه، عنبیه، عدسی و اتاق قدامی به وسیله این دستگاه بررسی می‌شوند.

تونومتری: این آزمایش برای اندازه‌گیری فشار داخل چشمی است. در این آزمایش ابتدا یک قطره بی‌حسی و سپس چند قطره از فلئورسئین (یک ماده رنگی زرد) به داخل چشم ریخته می‌شود ودر نهایت چشم‌پزشک یک دستگاه کوچک را به نام تونومتر به چشمان شما نزدیک می‌کند و روی قرنیه قرار می‌دهد و فشار چشم را اندازه‌گیری می‌کند. اگر فشار چشم شما بالاتر از حد طبیعی باشد، می‌تواند خطر ابتلا به گلوکوم را افزایش‌دهد. بعضی از چشم‌پزشکان ترجیح می‌دهند از روش غیرتماسی اندازه‌گیری فشار چشم که air puff نامیده می‌شود استفاده کنند.

ارزیابی فوندوس با مردمک گشاد شده: معمولا این تست آخرین تستی است که در یک معاینه چشم پزشکی کامل انجام می‌شود. در این روش پزشک از قطره‌ای استفاده می‌کند که مردمک چشم شما را گشاد کرده و بنابراین پنجره‌ای را جلوی چشم او باز می‌کند که می‌تواند قسمت‌های داخلی‌تر چشمان شما را به خوبی بررسی کند. در این آزمایش او می‌تواند ویتره، عصب بینایی، ماکولا، شبکیه و عروق خونی را بررسی کند. کاهش نور فوندوسکوپ وضوح تصویر را برای چشم‌پزشک کم می‌کند، با این حال اگر نور این دستگاه شما را اذیت می‌کند، می‌توانید از پزشک خود بخواهید نور آن را کاهش‌دهد. این آزمایش یک قسمت اصلی و مهم از معاینات چشم پزشکی است که می‌تواند بسیاری از بیماری‌های چشمی را نشان دهد.

آزمایشات تکمیلی در صورت ضرورت

آزمایش تشخیص رنگ: اختلالات تشخیص رنگ به خصوص در آقایان شایع است. شایع‌ترین اختلال، عدم تشخیص دو رنگ سبز و قرمز از یکدیگر است. آزمایش استاندارد برای تشخیص این نوع اختلال استفاده از صفحات pseudoisochromatic است. این نوع صفحات، شکل‌های مختلفی مانند اعداد، حروف یا اشکال هندسی متفاوت دارند که به صورت نقطه‌نقطه بوده و در رنگ و درجه روشنی از زمینه زیرشان متفاوت هستند. به عنوان مثال، ممکن است که زمینه یکی از آنها نقطه‌های نارنجی و شکل اصلی به صورت نقطه‌های زیتونی‌رنگ باشد. برای یک فرد با تشخیص رنگ عادی، تفکیک این دو از هم به راحتی صورت می‌گیرد، اما برای فردی که dichromatic است ( یعنی کسی که دو رنگ قرمز و سبز را یکسان می‌بیند)، هیچ شکلی قابل تشخیص نیست.

بررسی میدان بینایی: میدان بینایی محدوده‌ای از فضا است که با نگاه ثابت چشم در یک جهت، برای شخص قابل رویت است. کاربرد اصلی این تست برای تشخیص و پیگیری گلوکوم (آب سیاه) است. همچنین در تشخیص انواع بیماری‌های اعصاب چشم و راه‌های بینایی در مغز کمک کننده است./
*نشریه سپید