پالس اکسیمتر چیست؟

پالس اکسیمتری روشی سریع، ارزان و بدون سوزن برای اندازه‌گیری میزان اکسیژن خون است. از این آزمایش برای تشخیص اینکه آیا نیاز به تنفس اکسیژن مصنوعی یا درمان برای مشکل قلب یا ریه دارید استفاده می شود.

پالس اکسیمتر یک دستگاه الکترونیکی است که می‌تواند به پیشانی، انگشتان دست، بینی، پا، انگشتان پا یا گوش‌های شما متصل شود. معمولاً وقتی برای معاینه پزشکی متداول به پزشک مراجعه می‌کنید، یک پرستار یا دستیار پزشکی آن را برای چند ثانیه دور نوک انگشت شما محکم می‌کند.

پالس اکسیمتری روشی سریع، ارزان و بدون سوزن برای اندازه‌گیری میزان اکسیژن خون است.

پالس اکسیمتری چه چیزی را اندازه‌گیری می‌کند؟

این روش اندازه‌گیری می‌کند که آیا قلب و ریه‌ها اکسیژن کافی برای رفع نیازهای بدن تأمین می‌کنند یا خیر.

گلبول‌های قرمز خون اکسیژن را از ریه‌ها به اندام‌ها منتقل می‌کنند اما بیماری ریه یا قلب می‌تواند میزان اکسیژن موجود در این سلول‌ها را کاهش دهد. وقتی اکسیژن خیلی پایین بیاید، بدن شما آنطور که باید کار نمی‌کند. قلب، مغز و سایر اندام‌ها برای انجام کار خود به اکسیژن نیاز دارند.

پزشک از این آزمایش برای تشخیص اینکه آیا شما نیاز به تنفس اکسیژن اضافی از طریق لوله (پزشک شما ممکن است آن را اکسیژن مکمل بنامد) یا نیاز به درمان برای مشکل قلب یا ریه دارید، استفاده می کند.

پالس اکسیمتر چگونه کار می‌کند؟

پالس اکسیمتر میزان نور جذب شده در خون را اندازه‌گیری می‌کند. این دستگاه دارای دو ساطع‌کننده نور و یک آشکارساز نور (سنسور) است. دستگاه دو طول موج نور را از طریق بافت روی نوک انگشت (یا هر جایی که دستگاه قرار داده شده است) به حسگر می‌تاباند. یک طول موج قرمز و دیگری مادون قرمز است.

خونی که اکسیژن زیادی دارد، نور مادون قرمز بیشتری جذب می‌کند.
خونی که اکسیژن کافی ندارد، نور قرمز بیشتری جذب می‌کند.

این حسگر به شما می گوید که چه مقدار از هر طول موج جذب شده است، بنابراین به شما اطلاع می‌دهد که چه درصد اکسیژن در گلبول‌های قرمز خونتان وجود دارد. این سطح اشباع اکسیژن است.

دو عدد روی پالس اکسیمتر چیست؟

وقتی به صفحه نمایش دیجیتال پالس اکسیمتر نگاه می‌کنید، باید دو عدد را ببینید.

SpO2 (سطح اشباع اکسیژن خون): اگر همه چیز طبیعی باشد، این عدد باید 95٪ تا 100٪ باشد. اگر کمتر از 95٪ باشد، باید توسط پزشک تحت نظر باشید. اگر اندازه‌گیری شما 90٪ تا 92٪ یا کمتر باشد، ممکن است به اکسیژن اضافی نیاز داشته باشید.
PR (ضربان قلب): این نشان می‌دهد که قلب شما چقدر سریع می‌زند. ضربان طبیعی 60 تا 100 ضربه در دقیقه است. اگر 101 تا 130 باشد، برای نظارت به پزشک خود مراجعه کنید. اگر 131 یا بالاتر باشد، به اورژانس مراجعه کنید.

دلایل استفاده از پالس اکسیمتری

پزشک هر زمان که فکر کند سطح اکسیژن خون شما ممکن است خیلی پایین باشد، از پالس اکسیمتری استفاده می‌کند. این دستگاه می‌تواند به موارد زیر کمک کند:

تشخیص علائمی مانند تنگی نفس
ردیابی سطح اکسیژن خون در حین عمل جراحی
تعیین اینکه آیا داروهای ریه مؤثر هستند یا خیر
آزمایش سطح اکسیژن هنگام استفاده از اکسیژن مکمل
نشان دادن اینکه آیا هنگام ورزش به اکسیژن اضافی نیاز دارید یا خیر
تشخیص آپنه خواب (توقف تنفس در طول خواب به طور لحظه‌ای)
این دستگاه همچنین اغلب بخشی از یک معاینه پزشکی معمول است.

در صورت داشتن موارد زیر ممکن است به پالس اکسیمتری نیاز داشته باشید:

حمله قلبی
نارسایی قلبی
COPD
سرطان ریه
کووید-۱۹
آسم
ذات الریه

پالس اکسیمتری نوزادان

در ایران در ابتدای تولد و قبل از ترخیص نوزاد تازه متولد شده از بیمارستان میزان اکسیژن خون نوزاد با پالس اکسی متری سنجیده می شود. این کار برای غربالگری نقص‌های قلبی انجام می‌شود. حدود ۱٪ از همه نوزادان با نقص قلبی متولد می‌شوند، به این معنی که قلب آنها به درستی تشکیل نشده است. از نوزادانی که با نقص قلبی متولد می‌شوند، ۲۵٪ بیماری مادرزادی قلبی بحرانی دارند که منجر به سطح پایین اکسیژن می‌شود. نوزادانی که این بیماری را دارند معمولاً در سال اول زندگی خود برای اصلاح مشکل قلبی نیاز به جراحی دارند.

برای انجام پالس اکسیمتر روی نوزاد، پرستار یک حسگر نرم را دور دست راست و یک پای نوزاد می‌پیچد. این حسگر به مدت ۵ دقیقه به یک مانیتور متصل می‌شود و سپس عدد خوانده می‌شود. این آزمایش معمولاً ۲۴ ساعت پس از تولد انجام می‌شود. ضربان قلب طبیعی نوزاد ۷۰ تا ۱۹۰ ضربه در دقیقه است. اگر اعداد طبیعی نباشند، نوزاد به آزمایش‌های بیشتری مانند آزمایش خون و اکوکاردیوگرام نیاز خواهد داشت.

در طول آزمایش چه اتفاقی می‌افتد؟

ممکن است در طول ویزیت پزشک یا بستری در بیمارستان، پالس اکسی‌متری دریافت کنید.

پرستار پالس اکسی‌متری را روی انگشت دست، پا یا گوش قرار می‌دهد. یا یک پروب یکبار مصرف چسبناک را روی انگشت دست، بینی، پا یا پیشانی قرار می‌دهد.

پالس اکسی‌متر از نوع خاصی از نور برای دیدن میزان اکسیژن موجود در گلبول‌های قرمز خون که از طریق رگ‌های خونی زیر پوست حرکت می‌کنند، استفاده می‌کند.

این آزمایش بدون درد و سریع است. تنها در عرض چند ثانیه، دستگاه ضربان قلب و سطح اشباع اکسیژن -درصد گلبول‌های قرمز خون که اکسیژن حمل می‌کنند- را نشان می‌دهد.

اگر فقط یک‌بار بررسی باشد، پرستار گیره را جدا می‌کند اما در طول جراحی یا مطالعه و بررسی خواب، گیره در جای خود باقی می ماند تا اکسیژن خون را ردیابی کند.

پس از پالس اکسی‌متری به خانه می روید مگر اینکه برای انجام یک عمل یا نظارت بیشتر نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشید. پزشک به شما اطلاع می‌دهد که در مرحله بعد چه اتفاقی می‌افتد و پس از آزمایش چه کاری باید انجام دهید.

پالس اکسیمتر خانگی

نظارت خانگی در طول همه‌گیری کووید-۱۹ محبوب شد. (کووید-۱۹ می‌تواند ریه‌ها را تضعیف کرده و سطح اکسیژن خون را کاهش دهد.). دو نوع اصلی پالس اکسیمتر خانگی وجود دارد: بدون نسخه و با نسخه.

نحوه کار با دستگاه پالس اکسی متر

از راهنمایی‌های پزشک و سازنده دستگاه در مورد نحوه و زمان گرفتن اکسیژن خون پیروی کنید. اگر موارد زیر را رعایت کنید، می‌توانید شانس خود را برای خواندن اعداد دقیق و مفید افزایش دهید:

قبل از شروع کار و استفاده از دستگاه، چند دقیقه آرام بنشینید.
مطمئن شوید که دستتان آرام، گرم و پایین‌تر از سطح قلب است.
هرگونه لاک ناخن را از روی انگشتی که پالس اکسیمتر را اندازه‌گیری می‌کنید، پاک کنید.
دستگاه را دقیقاً مطابق دستورالعمل سازنده قرار دهید.
به دنبال یک عدد ثابت باشید. (اعداد ممکن است برای چند ثانیه تغییر کنند.)
اعداد را به همراه تاریخ و زمان پیگیری کنید تا پزشک از نحوه تغییر اعداد شما در طول زمان مطلع شود. (اعدادی که با گذشت زمان پایین‌تر می‌آیند، می‌توانند نشان دهنده یک مشکل جدی در سلامتی باشند).

محدوده طبیعی اکسیژن خون در پالس اکسیمتر

سطح طبیعی اکسیژن خون ۹۵٪ تا ۱۰۰٪ است. سطح اکسیژن خون کمتر از ۸۹٪ به این معنی است که ممکن است اکسیژن کافی در خون برای تأمین نیازهای بدن وجود نداشته باشد. این می‌تواند به دلیل وجود مشکل قلب یا ریه‌ها باشد. اگر سطح اکسیژن خون پایین باشد، ممکن است نیاز به استنشاق اکسیژن اضافی از طریق لوله داشته باشید. سطوحی که کمی بالاتر هستند (در حدود ۹۰ درجه) در صورت عدم وجود سابقه پزشکی دیگر، ممکن است همچنان غیرطبیعی باشند.

خواندن پالس اکسیمتر صرفاً یک تخمین است. پالس اکسیمترها دارای انحراف دقت ۲٪ تا ۴٪ هستند. به عنوان مثال، خواندن ۹۰٪ اشباع اکسیژن در یک دستگاه تجویزی مورد تأیید FDA می‌تواند واقعاً چیزی بین ۸۶٪ تا ۹۴٪ باشد. علاوه بر این چیزهایی هستند که می‌توانند بر دقت اندازه‌گیری تأثیر بگذارند، از جمله:

گردش خون ضعیف
لاک ناخن
ناخن‌های بلند یا کثیف
مصرف دخانیات
حسگرهای مختلف پالس اکسیمتر (گیره انگشتی در مقابل چسبی)
ضخامت پوست
دمای پوست
جایگذاری نادرست دستگاه
رنگ پوست: مطالعات نشان داده‌اند که افراد با پوست تیره ممکن است اندازه‌گیری‌های دقیق‌تری با دستگاه‌های فعلی داشته باشند. دلیل این امر این است که ملانین نور را جذب می‌کند و هرچه ملانین بیشتری داشته باشید، ممکن است نور بیشتری جذب کنید و در نتیجه نتایج را تغییر دهید.

سایر علائم کمبود اکسیژن عبارتند از:

مشکل در نفس کشیدن
رنگ مایل به آبی در ناخن‌ها، صورت یا لب‌ها
ضربان قلب تند
گرفتگی یا درد در قفسه سینه
سرفه‌ای که به مرور زمان بدتر می‌شود
احساس ناراحتی و بی‌قراری عمومی

در صورت مشاهده هر یک از این علائم، صرف نظر از نتایجی که در دستگاه خانگی خود دریافت می‌کنید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید./