خطر فزاینده کرونا برای بیماران دیابتی

بیماران دیابتی در معرض ابتلا به انواع شدیدتر کرونا هستند و در صورت ابتلا به کرونا احتمال اینکه انواع شدیدتر بیماری را تجربه کنند بالاتر است. ازاین‌رو، احتمال فوت در مبتلایان به دیابت که دیابت کنترل‌نشده دارند بسیار بیشتر است.

«متاسفانه در ایران میزان شکست درمان و مرگ‌ومیر ناشی از کرونا در بیماران دیابتی 17/8 درصد گزارش شده، درحالی‌که این میزان در افراد غیردیابتی 7/8 درصد است»؛ این بخشی از هشدار رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم کشور درباره خطر فزاینده کرونا برای بیماران دیابتی است.

به گزارش «بهپو»، دیابت پرهزینه‌ترین بیماری غیرواگیر در دنیاست که حدود ۴۶۰ میلیون نفر در سراسر جهان به آن مبتلا هستند و سالانه بالغ‌ بر ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر به علت دیابت و عوارض آن جان خود را از دست می‌دهند. در کشور ما هم حدود ۱۱ درصد بزرگسالان ۲۵ سال به بالا به بیماری دیابت مبتلا هستند که تقریبا معادل 5/5 میلیون نفر در سراسر کشور است.

هرچند دیابت بیماری غیرقابل‌درمانی‌ است، راه‌های موثری برای کنترل قندخون و کاهش عوارض ناشی از دیابت وجود دارد. امروزه با پیشرفت‌های تکنولوژیک داروهای موثری در اختیار بیماران قرار دارد و آنها تنها با کنترل قندخون می‌توانند از عوارض جدی این بیماری جلوگیری کنند.

اآنچه امروز نگرانی‌ها را درمورد این بیماری افزایش داده، وضعیت بیماران مبتلا به دیابت در ایام بحران کروناست زیرا از طرفی، به دلیل محدودیت‌های اعمال‌شده برای کم کردن روند شیوع بیماری کرونا در جامعه، ارائه و دریافت خدمات مربوط به دیابت دچار اختلال شده است و از سوی دیگر، مراکز درمانی بخش زیادی از خدمت خود را به سمت خدمات مرتبط با کووید- ۱۹ برده‌اند و درمانگاه‌های سرپایی هم خدماتشان کاهش یافته بنابراین بیماران مبتلا به دیابت برای دریافت خدمت دچار مشکل شده‌اند.

از طرف دیگر، بیماران دیابتی در معرض ابتلا به انواع شدیدتر کرونا هستند و در صورت ابتلا به کرونا احتمال اینکه انواع شدیدتر بیماری را تجربه کنند بالاتر است. ازاین‌رو، احتمال فوت در مبتلایان به دیابت که دیابت کنترل‌نشده دارند بسیار بیشتر است.

بیشتر بخوانید: روش‌های سالم ماندن حداکثری در صورت ابتلا به دیابت

مرگ‌ومیر بیماران دیابتی 10 درصد بیشتر است

موضوعی که «باقر لاریجانی»، رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم هم به آن اذعان دارد و می‌گوید: «متاسفانه مرگ‌ومیر ناشی از کرونا در بیماران دیابتی 10 درصد بالاتر از افراد عادی است.»

او با بیان اینکه دیابت یکی از تهدیدهای اصلی برای سلامت بشریت در قرن 21 میلادی است، اظهار می‌کند: «در حال حاضر از هر 10 نفر در جهان یک نفر به دیابت مبتلاست و تعداد بیماران دیابتی در جهان طبق برآورد فدراسیون بین‌المللی دیابت در سال 2045 میلادی به 700 میلیون نفر افزایش می‌یابد.»

لاریجانی می‌افزاید: «طبق آخرین گزارش‌ها، شیوع دیابت در ایران 10/6 (در زنان 11/2 درصد و در مردان 9/8 درصد) است و این بیماری علت 2درصد از کل مرگ‌ها در ایران در تمام سنین را به خود اختصاص می‌دهد.»

وی با اشاره به اینکه دیابت سبب 7/8 درصد از کل هزینه‌های درمان کشور است، تصریح می‌کند: «متاسفانه بیماری دیابت بار سنگین‌تری در بانوان داشته، به‌نحوی‌که شیوع آن بین زنان ایرانی بالاتر گزارش شده است.»

نایب‌رئیس کمیته ملی پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر با بیان اینکه افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن مثل دیابت، بیماری‌های قلبی-عروقی و فشارخون بالا در معرض خطر بیشتری از ابتلای به کووید- ۱۹ و عوارض ناشی از آن هستند و تخت‌های بیشتری از بخش‌های مراقبت ویژه را نسبت به سایر افراد اشغال می‌کنند، ادامه می‌دهد: «متاسفانه در ایران میزان شکست درمان و مرگ‌ومیر ناشی از کرونا در بیماران دیابتی 17/8 درصد گزارش شده، درحالی‌که این میزان در افراد غیردیابتی 7/8 درصد است. البته این میزان مرگ در بیماران دیابتی علاوه بر مواردی است که هر سال به علت عوارض دیابت رخ می‌دهد.»

لاریجانی می‌‌گوید: «با توجه به شرایط جدید و بروز بیماری کرونا نیازمند تغییراتی در راهکار‌های پیشگیری و درمان دیابت در شرایط همه‌گیری کرونا هستیم، ازجمله اینکه برای رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و پرهیز از تجمعات و جلوگیری از وقفه در ارائه مراقبت‌های دیابت لازم است برنامه‌های آموزشی جهت پیشگیری و کنترل دیابت و همچنین ارائه خدمات درمانی تا حد امکان به‌صورت مجازی گسترش داده شود و دسترسی بیماران ارتقا پیدا کند. برای حفظ کیفیت زندگی بیماران و کاهش مراجعات جهت مراقبت دیابت و کنترل قندخون هم لازم است نرم‌افزار‎های تلفن همراه، کلینیک‌های مجازی دیابت، ویزیت‌های مجازی و تله‎مدیسین راه‌اندازی شده و توسعه یابد و ارائه خدمات به سمت خدمات مجازی بدون حضور فیزیکی هدایت شود.»

رئیس شبکه ملی تحقیقات دیابت توضیح می‌دهد: «با رخداد شیوع کووید- 19، بار بیماری دیابت به عللی مثل ترس از بیمار شدن در مراکز خدماتی- درمانی و مراجعه کمتر بیماران، فشار اقتصادی ناشی از تعطیلی کسب‌وکارها و کمبود امکانات مراکز درمانی افزایش پیدا کرده است. علاوه بر این به علت افزایش بیماران دیابتی کنترل‌نشده احتمال ابتلا به انواع پیشرفته‌تر کووید- 19 بالا می‌رود و بار کلی این بیماری نیز افزایش پیدا خواهد کرد. به همین علت لازم است قانون‌گذاران سلامت دنبال راه‌حل‌های مناسب برای کنترل بار بیماری دیابت، پیشگیری و درمان افراد مبتلا به دیابت باشند تا از مرگ‌ومیرهای مرتبط با بیماری کووید-19 کاسته شود.»

مهرنوش ذاکرکیش، فوق‎تخصص غدد و متابولیسم با بیان اینکه دیابت یکی از عوامل خطر مهم در ابتلا به نوع شدید کووید- ۱۹ است، می‌گوید: «شیوع عفونت در بیماران مبتلا به دیابت بیشتر است، درنتیجه ریسک و عوامل خطر بیماری نیز در این افراد بیشتر خواهد بود.»

او با اشاره به اینکه ممکن است خطر و شدت عفونت کروناویروس به دلیل برخی بیماری‌های زمینه‌ای افزایش یابد، تاکید می‌کند: «سن بالا، چاقی، دیابت، فشارخون و بیماری‌های قلبی و تنفسی جزو عوامل خطر کروناویروس هستند و احتمال ابتلا به نوع شدید بیماری در افراد دارای این عوامل بیشتر است.»

ذاکرکیش ادامه می‌دهد: «ازاین‌رو، احتمال بستری شدن و مراقبت‌های ویژه و درگیری ارگان‌های مختلف در بیماران دیابتی که به کرونا مبتلا می‌شوند، بیشتر است. البته ازآنجاکه شیوع عفونت در بیماران مبتلا به دیابت بیشتر است، ریسک و عوامل خطر بیماری نیز در این افراد بیشتر خواهد بود.»

این فوق تخصص غدد و متابولیسم می‌گوید: «زمانی که قندخون از کنترل خارج می‌شود، حالت پیش‌التهابی و التهابی در بدن به وجود می‌آید که این مساله موجب آزاد شدن برخی شاخص‌ها در بدن می‌شود. این مساله عملکرد سیستم ایمنی بدن را مختل می‌کند.»

او می‌افزاید: «به‌ عبارت‌ دیگر، عملکرد سیستم ایمنی در افراد دارای دیابت کنترل‌نشده، مختل است بنابراین انتظار می‌رود انواع عفونت‌ها در افراد دارای دیابت کنترل‌نشده بیشتر باشد. برای نمونه زمانی که آنفلوانزای H1N1 شیوع پیدا کرده بود همین نتایج را در بیماران مبتلا به دیابت داشتیم.»

ذاکرکیش تصریح می‌کند: «بیشتر بیماران دیابت به‌ویژه دیابت نوع ۲ چاق هستند و چاقی عوامل خطر مستقل برای ابتلا به بیماری‌های عفونی و ویروسی است زیرا اضافه‌وزن با حالت پیش‌التهابی و التهابی موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شود بنابراین افراد چاق مستعد ابتلا به انواع عفونت‌ها هستند.»

او توضیح می‌دهد: «اطلاعات موجود در مورد سارس و H1N1 نشان می‌دهد شیوع بیماری‌های ویروسی در افراد چاق بیشتر بوده است و در حال حاضر نیز چنین وضعیتی را درمورد کروناویروس داریم.»

عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی‎شاپور اهواز با اشاره به اهمیت کنترل قندخون و فشارخون در بیماران مبتلا به دیابت، بیان می‌کند: «اگر قندخون خوب کنترل شود، عوارض مزمن قندخون ازجمله فشارخون، درگیری کلیوی و قلبی کمتر رخ می‌دهد و بیماری‌های همراه و تشدیدکننده بیماری عفونی نخواهند بود.»

ذاکرکیش می‌افزاید: «این بیماران حتی اگر کنترل‌های متابولیکی خوبی هم داشته باشند باید توجه کنند چون بیماری زمینه‌ای دارند و باید دستورالعمل‌های بهداشتی را به‌خوبی رعایت کنند.»

وی ادامه می‌دهد: «طبق تحقیقات مشخص شده مرگ‌ومیر افراد مبتلا به دیابت به‌ویژه دیابت کنترل‌نشده نسبت به افراد دیگر به‌صورت قابل‌ملاحظه‌ای بیشتر بوده است. برای مثال طبق مطالعاتی که در کشور چین انجام شده، نسبت مرگ‌ومیر در افراد دارای دیابت کنترل‌نشده 2 تا 3 برابر بیشتر از افراد دیگر است.»

او به نوع و چگونگی درمان کرونا در بیماران دیابتی اشاره می‌کند: «بیماری در برخی افراد شدید است و باید بستری شوند اما برخی نیز به نوع خفیف و متوسط مبتلا هستند که باید در منزل قرنطینه شوند. البته امکان دارد در بیمارانی که در بیمارستان بستری می‌شوند، قندخون به علت استرس بیماری بالا برود و بدن‌ آنها نسبت به انسولین مقاومت شدیدی داشته باشد. همچنین ممکن است نیاز باشد حتی به بیماران دیابت نوع ۲ که با رژیم غذایی قندخون آنها کنترل می‌شد، انسولین تجویز شود.»

این فوق تخصص غدد و متابولیسم می‌افزاید: «در بیماران دیابتی عمدتا داروهای خوراکی به علت عوارض جانبی و محدودیت‌هایی که برای استفاده از این داروها برای بیماران بدحال وجود دارد تجویز نمی‌شوند و معمولا با انسولین درمان می‌شوند. همچنین به‌محض بهبود عفونت ویروسی، شدت مقاومت به انسولین کاسته می‌شود و نیاز بیمار به انسولین کاهش می‌یابد و به همان سرعت باید دوز انسولین بیمار را کاهش دهیم تا افت قندخون برای بیماران ایجاد نشود و تلاش می‌شود قندخون بیماران بین ۱۴۰ تا ۱۸۰ حفظ شود.»

ذاکرکیش می‌‌گوید: «برای بیماران دیابتی نوع ۲ که به کرونا مبتلا هستند ولی نیازی به بستری ندارند و می‌توانند غذا بخورند و مایعات کافی را مصرف کنند، امکان دارد داروهای قبلی کنترل قند که استفاده می‌کردند را تجویز کنیم اما اگر با داروهای خوراکی تحت درمان بوده‌اند باید 2 تا 3 روز قندخون خود را کنترل کنند و بر این اساس دارو تنظیم شود. البته بیماران دیابت نوع ۲ باید هر 1 تا 2ساعت ۲۵۰ سی‌سی مایعات بدون کالری شامل چای رقیق یا آب استفاده کنند.»

عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز تاکید می‌کند: «بیماران دیابتی که بی‌اشتهایی دارند و کمتر از ۵۰ درصد میزان غذای مصرفی هر روزه خود را دریافت می‌کنند، می‌توانند مایعاتی که مقداری کربوهیدرات دارند مانند آب سیب رقیق مصرف کنند اما اگر اشتهای خوبی دارند و حالت تهوع و استفراغ ندارند باید آب و مایعات بدون کربوهیدرات مصرف کنند.»

ذاکرکیش که در یک برنامه تلویزیونی صحبت می‌کرد، با تاکید بر لزوم توجه بیماران دیابتی مبتلا به کرونا به توصیه‌های پزشک معالج، می‌افزاید: «بیماران مبتلا به دیابت باید قندخون، فشارخون و چربی خون را کنترل کنند. این بیماران اگر از ترس کرونا برای انجام معاینات به پزشک خود مراجعه نکنند، مشکلات دیگری هم برای آنها ایجاد خواهد شد.»/