آشنایی با بیماری فلج بل، علل بروز و روش درمان

فلج بل یا همان فلج عصب صورت Bell's Palsy (Idiopathic Facial Paralysis) ، سبب ضعف یا از کارافتادگی عضلات مسوول حرکات ارادی در یک طرف صورت می‌ شود.

شاید شما با بیمارانی برخورد کرده باشید که به طور ناگهانی عضلات یک طرف صورت ‌شان فلج شده و نمی توانند آب دهان خود را در قسمتی که فلج شده است، به خوبی حفظ کنند. این مشکل اغلب تداعی کننده نوعی بیماری موسوم به "فلج بل" است.
فلج بل یا همان فلج عصب صورت Bell's Palsy (Idiopathic Facial Paralysis) ، سبب ضعف یا از کارافتادگی عضلات مسوول حرکات ارادی در یک طرف صورت می‌ شود.
این بیماری ناشی از آسیب عصب صورتی است که از زیر گوش به سمت عضلات همان طرف صورت حرکت می‌ کند.
علت این اختلال مشخص نیست و اطلاعات چندانی هم درباره ظهور و پیشرفت این بیماری وجود ندارد. نظریه غالب این است که عصب صورت، احیانا در اثر عفونتی ویروسی مانند زونا، ملتهب می ‌شود، اما این عصب هیچ مکانی برای متورم شدن در داخل کانال استخوانی که از آن عبور می ‌کند، ندارد.
فلج بل در نتیجه این آسیب عصبی به دلیل محدودیت مکانی یا تحت فشار قرار گرفتن آن در کانال استخوانی ایجاد می ‌شود.

علایم فلج بل

فلج کامل یک طرف صورت، ظاهری بی‌ تفاوت و بی‌ روح به شما می‌ دهد، زیرا در طرف درگیر، عضلات ناحیه پیشانی تا زیر دهان هیچ حرکتی ندارند. ممکن است گوشه دهان شما دچار افتادگی شود و شما برای نگه داشتن آب دهان در طرف درگیر با مشکل روبه‌رو شوید. زمانی که شما عضلات سمت درگیر را حرکت می ‌دهید، چهره ‌ای مضحک پیدا می ‌کنید. چشم طرف درگیر ممکن است به شکل ناقص بسته شود، یا به هیچ وجه بسته نشود و بنابراین امکان نشت اشک از آن چشم وجود دارد.

برخی از افراد از درد پشت گوش، ناحیه فک یا یک طرف صورت شکایت دارند.
ممکن است احساس کنید طرف درگیر دچار کشیدگی یا انقباض شده و احیانا دچار تغییراتی در ترشح بزاق و حس چشایی، افزایش حساسیت به سر و صدا یا اشکال در تکلم یا غذا خوردن شوید.
فلج بل می تواند در هر سنی روی دهد، اما در سنین 30 تا 60 سالگی شایع‌ تر است. گاهی اوقات با عفونتی در گوش میانی در ارتباط است.

طرز تشخیص

فلج بل اغلب به صورت ناگهانی بروز می ‌کند. ممکن است هنگام بیدار شدن از خواب متوجه آن شوید. ممکن است یکی دو روز پیش از فلج، دردی در پشت گوش‌ های خود احساس کنید. حداکثر فلج در عرض 48 ساعت پس از بروز بیماری مشاهده خواهد شد.
پزشک قادر خواهد بود با نگاه به صورت شما و درخواست برای حرکت دادن برخی از عضلات صورت، به تشخیص زودهنگام دست یابد.
بیماری‌ های دیگری مانند سکته مغزی هم می ‌توانند سبب فلج یک طرفه صورت شوند و به همین علت، ارزیابی دقیق برای رد کردن یا افتراق این اختلالات لازم است.

فلج بل اغلب تمامی عضلات یک نیمه صورت از جمله عضلات پیشانی را به شکلی یکسان درگیر می‌ کند.
در سکته مغزی به ‌طور معمول عضلات پیشانی در سمت درگیر کارایی خود را حفظ کرده و فلج نمی‌ شوند. پزشک ممکن است برای شما یک آزمون نوار عضله هم درخواست کند. این آزمون، فعالیت الکتریکی عضلات را در پاسخ به تحریک، اندازه ‌گیری می‌ کند تا به این طریق شدت آسیب عصبی مشخص شود.

فلج بل چقدر جدی است؟

فلج بل اغلب مشکلی گذرا و موقتی است. در 80 درصد موارد، بهبود در عرض دو تا سه هفته پس از بروز آغاز شده و به فاصله چند ماه تکمیل می ‌شود. موارد خفیف این بیماری زمانی مشخص می‌ شود که که فرد لبخند می ‌زند. بهبود فلج تا پایان هفته اول، حکایت از سرانجام مطلوب این بیماری دارد. بهبود فرآیند متغیری است و نوار عضله در تعیین پیش ‌آگهی کمک می ‌کند.
چنانچه آسیب وارده به عصب صورت خیلی شدید باشد، سلول ‌های عصبی ممکن است برای همیشه کارایی خود را از دست بدهند.
گاهی رشد دوباره و بی‌ هدف رشته‌ های عصبی مشکلاتی را برای فرد به وجود می ‌آورد. رشته ‌های گمراه عصبی سبب انقباض ناخواسته ی برخی از عضلات حین حرکت صورت می ‌شوند.

درمان فلج بل

دو مرور نظام مند اخیر نتیجه گرفته اند که درمان فلج بل با استفاده از کورتیکواستروئیدها در 7 روز اول شروع بیماری موثر است. این درمان باعث می شود تا 17% به میزان 80 درصدی بهبود خودبخودی بیماران افزوده شود. در صورت اضافه کردن آسیکلوویر به رژیم درمانی ظرف 72 ساعت اول پس از ابتلا، میزان بهبود افزایش می یابد. به نظر می رسد پردنیزولون از طریق کاهش ادم عصب فاسیال، سودمند واقع می شود. داروهای ضد ویروس، همانندسازی ویروسی را مهار می کنند. بنابراین شواهد اخیر از تجویز پردنیزولون خوراکی و آسیکلوویر در بیماران مبتلا به فلج متوسط تا شدید حمایت می کنند. هرچند زمان ایده آل تجویز دارو ظرف 72 ساعت اول پس از شروع علایم نیز می توان دارو را تجویز کرد. پردنیزولون باید به صورت mg/kg 1 در روز (حداکثر دوز 80 میلی گرم در روز) برای یک هفته و سپس قطع تدریجی دارو طی هفته دوم تجویز گردد. آسیکلوویر با دوز 800 میلی گرم، پنج بار در روز به مدت 5 روز تجویز می شود.
* درصورتی که پلک زدن و بسته شدن چشم دچار اختلال شده باشد، باید بستن چشم با استفاده از یک محافظ یا چسب زدن پلک به هنگام خواب مد نظر قرار گیرد. از آنجا که این بیماران دچار خشکی قرنیه می شوند، استفاده از قطره اشک مصنوعی ضروری است.
* اطمینان بخشی به بیماران حائز اهمیت است. این بیماران اغلب بسیار مضطرب هستند و باید به آنها قویا اطمینان داد که دچار حادثه عروقی مغزی نشده اند. باید به این بیماران یادآوری کرد که اکثر مبتلایان به این مشکل بهتر می شوند؛ هرچند ممکن است درصد کمی از آنها بهبود نیابند.

پیگیری

دو سوم بیماران به صورت خودبخودی بهبود پیدا می کنند و 85% از آنان درجاتی از بهبودی را ظرف 3 هفته اول ذکر می نمایند. در 15% باقیمانده درجاتی از بهبودی ظرف 3-6 ماه بعد مشاهده می شود. بیماران برای ارزیابی بهبود و نیز حمایت، نیازمند ویزیت های پیگیری هستند.
پس از شروع درمان، ارجاع به متخصص گوش، حلق و بینی در تمام بیماران توصیه می شود. بیمارانی که کارکرد عصب فاسیال در آنها به صورت کامل بر نمی گردد، ممکن است در نهایت نیازمند ارجاع به متخصص چشم برای انجام تارسورافی باشند./