1500 بازدید
45 دیدگاه
یکی از روش های درمانی که در بیماران خود ایمنی مقاوم و شدید به کار می رود، استفاده از پیوند مغز استخوان می باشد. مکانیسم های تاثیر این روش چیست؟
یکی از روش های درمانی که در بیماران خود ایمنی مقاوم و شدید به کار می رود، استفاده از پیوند مغز استخوان می باشد. مکانیسم های تاثیر این روش چیست؟ پیوند مغز استخوان در بیماریهای خودایمنی نتایج مثبتی هم داشته است؟ آیا می توان از این روش در درمان بیماریهای روماتیسمی بهره برد؟
علت بیماری های خودایمنی، اختلال درسیستم دفاعی بدن می باشد، به گونه ای که سیستم دفاعی بدن علیه سلول های خودی واکنش نشان می دهد و باعث ایجاد اختلال در ساختمان و فعالیت ارگان های بدن می گردد. علت واکنش های خودایمنی، هنوز بطور کامل شناخته نشده است و احتمالا مجموعه ای از عوامل خارجی (شامل آنتی ژن های مختلف) و عوامل داخلی (شامل عوامل ژنتیکی) باعث ایجاد اختلال در فعالیت سیستم دفاعی بدن می شوند. حال ببینیم چگونه می توان این اختلال سیستم ایمنی را درمان نمود؟
از نظر تئوری با چند روش می توان خودایمنی را کنترل کرد. یک روش از بین بردن سلول های اتوراکتیو (سلول های ایمنی که علیه آنتی ژن های خودی واکنش نشان می دهند) و روش دیگر ایجاد تولرانس (عدم واکنش غیرطبیعی) در سلولهای دفاعی نسبت به آنتی ژن های خودی است.
داروهای سرکوب کننده ایمنی، با روش اول یعنی از بین بردن سلول های اتوراکتیو، بیماری را کنترل می نمایند. اما این داروها نمی توانند باعث حذف کامل سلول های اتوراکتیو گردند. بنابراین در بیماری های خودایمنی شدید، ممکن است علیرغم مصرف داروهای سرکوب گر ایمنی، بیماری همچنان فعال باقی بماند و باعث ایجاد آسیب غیرقابل برگشت در ارگان ها و یا حتی باعث مرگ و میر بیمار گردد. این بیماران به عنوان بیماران مقاوم به داروهای سرکوب گرایمنی در نظر گرفته می شوند و باید راه کار درمانی دیگری برای آنها اندیشید. یکی از روش های درمانی که در بیماران خود ایمنی مقاوم و شدید به کار می رود، استفاده از پیوند مغز استخوان می باشد.
پیوند مغز استخوان به دو روش انجام می شود. در یک روش، سلول های مغز استخوان از خود فرد گرفته می شود (پیوند اتولوگ) و در روش دیگر، سلول های مغز استخوان از فرد دیگری گرفته می شود (پیوند آلوژن).
در پیوند اتولوگ، ابتدا سلول های مغز استخوان از فرد بیمار جدا می شوند و سپس با استفاده از داروهای سرکوب گر ایمنی، سلول های ایمنی بیمار را سرکوب نموده و در نهایت سلول های مغز استخوان، مجدد به بیمار تزریق می گردد تا سیستم ایمنی توسط سلول های مغز استخوان خود بیمار دوباره ساخته شود.
در پیوند آلوژن، ابتدا به بیمار داروهای سرکوب گر ایمنی قوی تجویز می شود و سپس سلول های مغز استخوان فرد دیگری به بیمار تزریق می گردد.
علت بیماری های خودایمنی، اختلال درسیستم دفاعی بدن می باشد، به گونه ای که سیستم دفاعی بدن علیه سلول های خودی واکنش نشان می دهد و باعث ایجاد اختلال در ساختمان و فعالیت ارگان های بدن می گردد. علت واکنش های خودایمنی، هنوز بطور کامل شناخته نشده است و احتمالا مجموعه ای از عوامل خارجی (شامل آنتی ژن های مختلف) و عوامل داخلی (شامل عوامل ژنتیکی) باعث ایجاد اختلال در فعالیت سیستم دفاعی بدن می شوند. حال ببینیم چگونه می توان این اختلال سیستم ایمنی را درمان نمود؟
از نظر تئوری با چند روش می توان خودایمنی را کنترل کرد. یک روش از بین بردن سلول های اتوراکتیو (سلول های ایمنی که علیه آنتی ژن های خودی واکنش نشان می دهند) و روش دیگر ایجاد تولرانس (عدم واکنش غیرطبیعی) در سلولهای دفاعی نسبت به آنتی ژن های خودی است.
داروهای سرکوب کننده ایمنی، با روش اول یعنی از بین بردن سلول های اتوراکتیو، بیماری را کنترل می نمایند. اما این داروها نمی توانند باعث حذف کامل سلول های اتوراکتیو گردند. بنابراین در بیماری های خودایمنی شدید، ممکن است علیرغم مصرف داروهای سرکوب گر ایمنی، بیماری همچنان فعال باقی بماند و باعث ایجاد آسیب غیرقابل برگشت در ارگان ها و یا حتی باعث مرگ و میر بیمار گردد. این بیماران به عنوان بیماران مقاوم به داروهای سرکوب گرایمنی در نظر گرفته می شوند و باید راه کار درمانی دیگری برای آنها اندیشید. یکی از روش های درمانی که در بیماران خود ایمنی مقاوم و شدید به کار می رود، استفاده از پیوند مغز استخوان می باشد.
پیوند مغز استخوان به دو روش انجام می شود. در یک روش، سلول های مغز استخوان از خود فرد گرفته می شود (پیوند اتولوگ) و در روش دیگر، سلول های مغز استخوان از فرد دیگری گرفته می شود (پیوند آلوژن).
در پیوند اتولوگ، ابتدا سلول های مغز استخوان از فرد بیمار جدا می شوند و سپس با استفاده از داروهای سرکوب گر ایمنی، سلول های ایمنی بیمار را سرکوب نموده و در نهایت سلول های مغز استخوان، مجدد به بیمار تزریق می گردد تا سیستم ایمنی توسط سلول های مغز استخوان خود بیمار دوباره ساخته شود.
در پیوند آلوژن، ابتدا به بیمار داروهای سرکوب گر ایمنی قوی تجویز می شود و سپس سلول های مغز استخوان فرد دیگری به بیمار تزریق می گردد.
اندیشه استفاده از پیوند مغز استخوان در بیماری های خودایمنی
منشا تمام سلول های سیستم ایمنی از سلولهای بنیادی (Stem cell) مغز استخوان می باشد و این سلول ها قادر به تبدیل به همه انواع سلول های ایمنی از قبیل لنفوسیت های B و T، منوسیت ها، ماکروفاژهای بافتی و دندرتیک سل ها می باشند. تفکر استفاده از پیوند مغز استخوان در بیماری های خودایمنی، ابتدا از مطالعات حیوانی بدست آمد. در سال 1969، Denman et al توانست بیماری لوپوس را با انتقال سلول های بنیادی از موش مستعد به موش غیرمستعد منتقل کند و در مطالعات دیگر، پیوند مغز استخوان از میزبان غیر مستعد به میزبان مستعد از ایجاد بیماری خودایمنی جلوگیری نمود.
استفاده از پیوند آلوژن در آرتریت Rat، باعث ایجاد بهبودی در Rat گردید. در چندین گزارش، بیمارانی که همزمان مبتلا به آرتریت روماتوئید و آنمی آپلاستیک بودند و بدلیل آنمی آپلاستیک تحت پیوند مغز استخوان آلوژن قرار گرفتند، بیماری آرتریت روماتوئید آنها بهبودی طولانی مدت پیدا کرد. موارد مشابه نیز در مورد لوپوس گزارش شده است. نتایج حاصل از مطالعات حیوانی و گزارشات انسانی، انگیزه استفاده از پیوند مغز استخوان در درمان بیماری های خودایمنی مقاوم به درمان را ایجاد نمود.
استفاده از پیوند آلوژن در آرتریت Rat، باعث ایجاد بهبودی در Rat گردید. در چندین گزارش، بیمارانی که همزمان مبتلا به آرتریت روماتوئید و آنمی آپلاستیک بودند و بدلیل آنمی آپلاستیک تحت پیوند مغز استخوان آلوژن قرار گرفتند، بیماری آرتریت روماتوئید آنها بهبودی طولانی مدت پیدا کرد. موارد مشابه نیز در مورد لوپوس گزارش شده است. نتایج حاصل از مطالعات حیوانی و گزارشات انسانی، انگیزه استفاده از پیوند مغز استخوان در درمان بیماری های خودایمنی مقاوم به درمان را ایجاد نمود.
مکانیسم تاثیر پیوند مغز استخوان در خودایمنی
پیوند مغز استخوان با چند مکانیسم می تواند بیماری های خودایمنی را درمان نماید که عبارتند از:
- تنظیم سیستم ایمنی با استفاده از داروهای سرکوب گر ایمنی و پیوند اتولوگ
- تخریب لنفوسیت های B و T اتوراکتیو با واسطه سیستم ایمنی دهنده
- حذف لنفوسیت های T اتوراکتیو در تیموس
- ایجاد آنرژی (عدم پاسخ) و حذف سلول های T اتوراکتیو
- ایجاد تولرانس توسط لنفوسیت های T رگولاتوری
- ایجاد تولرانس در لنفوسیت های B اتوراکتیو
نتایج حاصل از پیوند مغز استخوان در درمان بیماری های خود ایمنی
بیماری های خود ایمنی که پیوند مغز استخوان در آنها مطرح شده شامل اسکلرودرمی سیستمیک، لوپوس، آرتریت روماتوئید، درماتومیوزیت، واسکولیت نکروزانت، سندرم آنتی فسفولیپید، افزایش فشار خون ریوی خودایمنی و کرایوگلوبولینمی شدید و غیرقابل کنترل می باشد. اما مطالعات انجام شده بیشتر بر روی اسکلرودرمی، آرتریت روماتوئید و لوپوس بوده است.
مجموعه مطالعات صورت گرفته تا کنون نشان داده است که بیماران خودایمنی که تحت پیوند مغز استخوان قرار گرفتند، پاسخ بالینی قابل توجهی (حدود 70 درصد) داشته اند. هرچند میزان عود در اکثر موارد بالا بوده است. اما مطالعات دیگری میزان بهبودی را حدود 30 درصد گزارش داده اند که در آنها نیز میزان عود بالا بوده است.
میزان مرگ و میر ناشی از پیوند مغز استخوان در بیماری های خود ایمنی، بطور کلی حدود 8 درصد گزارش شده است، این میزان مرگ و میر وابسته به بیماری خودایمنی و شدت درگیری ارگانها می باشد، بطوری که میزان مرگ و میر در آرتریت روماتوئید اندک (حدود ¼ درصد) ولی در اسکلرودرمی بالاست (حدود 10 تا 30 درصد).
مجموعه مطالعات صورت گرفته تا کنون نشان داده است که بیماران خودایمنی که تحت پیوند مغز استخوان قرار گرفتند، پاسخ بالینی قابل توجهی (حدود 70 درصد) داشته اند. هرچند میزان عود در اکثر موارد بالا بوده است. اما مطالعات دیگری میزان بهبودی را حدود 30 درصد گزارش داده اند که در آنها نیز میزان عود بالا بوده است.
میزان مرگ و میر ناشی از پیوند مغز استخوان در بیماری های خود ایمنی، بطور کلی حدود 8 درصد گزارش شده است، این میزان مرگ و میر وابسته به بیماری خودایمنی و شدت درگیری ارگانها می باشد، بطوری که میزان مرگ و میر در آرتریت روماتوئید اندک (حدود ¼ درصد) ولی در اسکلرودرمی بالاست (حدود 10 تا 30 درصد).
کاربرد بالینی پیوند آلوژن در بیماری های خودایمنی
با توجه به پیامد (عوارض) و مرگ و میر ناشی از پیوند آلوژن، استفاده از این روش در بیماران خودایمنی، فعلا متداول نمی باشد و علیرغم وجود فواید درمانی با روش آلوژن، عوارض مرگ و میر ناشی از آن باید نسبت به فواید سنجیده شود. اخیرا تعدادی از محققین بر اساس نتایج حاصل از مدل های حیوانی، از روش پیوند آلوژن در درمان بیماری های خودایمنی مقاوم و شدید استفاده نموده اند. امروزه با استفاده از روش های کاهش ایجاد GVHD (تجویز سلول های T رگولاتوری و همچنین استفاده از سلول های بنیادی مزانشیمال که اثرات مهارکننده ایمنی قوی دارند)، می توان عوارض مرگ و میر این روش را کاهش داد. مطالعات اخیر نشان داده است که پیوند مغز استخوان با محتوای سلول های بنیادی خود، علاوه بر ایجاد تولرانس در سلول های اتوراکتیو و آلوراکتیو، می تواند باعث ترمیم ارگانهای آسیب دیده نیز بشود.
پیوند مغز استخوان اتولوگ در بیماران خودایمنی با میزان عود بالایی همراه بوده است ولی این بیماران بعد از عود به داروهایی که قبلا مقاومت نشان می داده اند، پاسخ بهتری می دهند و این نشان می دهد که پیوند مغز استخوان اتولوگ می تواند بیماری خودایمنی را به فاز ابتدایی تر و قابل درمان تری تبدیل نماید.
اما امروزه استفاده از پیوند مغز استخوان آلوژن در بیماری های خودایمنی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. پیوند آلوژن در مقایسه با اتولوگ، سلول های اتوراکتیو را بهتر از بدن حذف می نماید. همچنین وجود سلول های بنیادی مزانشیمال در پیوند مغز استخوان، به عنوان سلول های ایمنومدولاتور مهم و همچنین ترمیم کننده مهم بافتی، امروزه توانسته است تحولی عظیم در درمان بیماریهای خودایمنی ایجاد کند. بطوری که امیدواریم در آینده استفاده از این روش علاوه بر کنترل بیماری خودایمنی، بافت های آسیب دیده را نیز ترمیم کند. و با توجه به نتایج بهتر پیوند در مراحل زودرس تر بیماری، به نظر می رسد بهتر است این پیوند در مراحل اولیه تر بیماری انجام شود تا از آسیب های غیرقابل برگشت بافتی جلوگیری شود. اما عارضه مهم پیوند مغز استخوان آلوژن، ایجاد GVHD می باشد، که اخیرا بکارگیری روش های نوین برای جلوگیری از ایجاد این عارضه توانسته تا حدودی این نگرانی را کاهش دهد. و در نهایت به نظر می رسد پیوند مغز استخوان آلوژن، در آینده بتواند بعنوان درمان قطعی بیماری های خودایمنی، مورد استفاده قرار گیرد./
پیوند مغز استخوان اتولوگ در بیماران خودایمنی با میزان عود بالایی همراه بوده است ولی این بیماران بعد از عود به داروهایی که قبلا مقاومت نشان می داده اند، پاسخ بهتری می دهند و این نشان می دهد که پیوند مغز استخوان اتولوگ می تواند بیماری خودایمنی را به فاز ابتدایی تر و قابل درمان تری تبدیل نماید.
اما امروزه استفاده از پیوند مغز استخوان آلوژن در بیماری های خودایمنی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. پیوند آلوژن در مقایسه با اتولوگ، سلول های اتوراکتیو را بهتر از بدن حذف می نماید. همچنین وجود سلول های بنیادی مزانشیمال در پیوند مغز استخوان، به عنوان سلول های ایمنومدولاتور مهم و همچنین ترمیم کننده مهم بافتی، امروزه توانسته است تحولی عظیم در درمان بیماریهای خودایمنی ایجاد کند. بطوری که امیدواریم در آینده استفاده از این روش علاوه بر کنترل بیماری خودایمنی، بافت های آسیب دیده را نیز ترمیم کند. و با توجه به نتایج بهتر پیوند در مراحل زودرس تر بیماری، به نظر می رسد بهتر است این پیوند در مراحل اولیه تر بیماری انجام شود تا از آسیب های غیرقابل برگشت بافتی جلوگیری شود. اما عارضه مهم پیوند مغز استخوان آلوژن، ایجاد GVHD می باشد، که اخیرا بکارگیری روش های نوین برای جلوگیری از ایجاد این عارضه توانسته تا حدودی این نگرانی را کاهش دهد. و در نهایت به نظر می رسد پیوند مغز استخوان آلوژن، در آینده بتواند بعنوان درمان قطعی بیماری های خودایمنی، مورد استفاده قرار گیرد./
مشاهده و سفارش
بهپو در جوامع مجــازیکانال ما را در جوامع مجازی دنبال کنیــد
دیدگاه و نظــرات
مراکز تصویربرداری
داروخــانه ها
مراکز آزمایشگاهی
کلینیـک ها
