برای مشاوره با پزشکان کلیک کنید
;
وقتی گردش خون بخشی از مغز دچار اختلال یا افت شدید شود و بافت مغز از اکسیژن و مواد غذایی محروم شود، «سکته مغزی» بروز می کند. در این حالت ظرف چند دقیقه سلول های مغز می میرند.
سکته مغزی یک عارضه اورژانس است و نیاز به درمان فوری دارد. با واکنش سریع می توان آسیب مغزی را به حداقل رساند و عوارض بعدی را کاهش داد.
خبر خوب این است که سکته مغزی قابل درمان و پیشگیری است و در 15 سال گذشته افراد کمتری از سکته مغزی فوت کرده اند.

اگر فکر می کنید دچار سکته مغزی شده اید علایم و نشانه های زیر را بررسی کنید. به زمان شروع علایم و نشانه ها توجه کنید، زیرا با توجه به طول مدت نشانه ها می توان روش های درمانی را انتخاب کرد:
  • اشکال در تکلم و فهم: ممکن است فرد دچار گیجی شود، کلمات را با لکنت ادا کند یا در فهم حرف ها دچار مشکل شود.
  • فلج یا بی حسی صورت، دست یا پا: ممکن است دچار بی حسی ناگهانی، ضعف یا فلج عضلات صورت، دست یا پا شود. معمولا این اتفاق در یک طرف بدن می افتد. سعی کنید هر دو دست را همزمان تا بالای سر ببرید. اگر یک دست افتاد احتمالا سکته کرده اید. به همین طریق ممکن است به هنگام لبخند زدن یک طرف دهان دچار افتادگی شود.
  • اشکال بینایی در یک یا هر دو چشم: ممکن است به طور ناگهانی متوجه تاری یا سیاهی دید در یک یا هر دو چشم و یا حتی دو بینی شوید.
  • سردرد: سردرد ناگهانی و شدید که با استفراغ، سرگیجه یا کاهش سطح هوشیاری همراه است، می تواند نشانه ای از سکته مغزی باشد.
  • اشکال در راه رفتن: تلو تلو خوردن یا سرگیجه ناگهانی، نبود تعادل یا هماهنگی هم نشانه سکته مغزی است.
 

زمان مراجعه به پزشک

اگر متوجه علایم و نشانه های سکته مغزی شدید، بی درنگ با فوریت های پزشکی تماس بگیرید. حتی اگر این علایم در نوسان بودند یا قطع شدند.
به عبارت «صدتو» فکر کنید:
  • صورت: از شخص بخواهید لبخند بزند و در این حالت نگاه کنید که آیا یک طرف صورت دچار افتادگی می شود یا خیر.
  • دست: از شخص بخواهید هر دو دست خود را از قسمت بازو بالا بیاورد و نگاه کنید که آیا یکی از آن ها می افتد یا اصلا نمی تواند یک دست خود را بالا بیاورد.
  • تکلم: از او بخواهید یک عبارت ساده را تکرار کند و دقت کنید که آیا دچار لکنت یا اشکال در تکلم هست.
  • وقت: اگر هرکدام از این علایم را مشاهده کردید بدون اتلاف وقت با اورژانس تماس بگیرید. در این شرایط حتی دقیقه ها اهمیت دارند منتظر نشوید تا ببینید آیا نشانه ها از بین می روند یا خیر. هرچه بیشتر از سکته مغزی بگذرد و درمانی انجام نشود احتمال صدمه و فلج بیشتر است. تا زمانی که اورژانس برسد مراقب فرد مشکوک به سکته مغزی باشید.

عوارض

سکته مغزی می تواند باعث ناتوانی موقت یا دایم شود. دایمی یا موقت بودن ناتوانی به مدت زمان محرومیت مغز از جریان خون و قسمت درگیر شده مغز بستگی دارد. این عوارض شامل موارد زیر می شوند:
  • فلج یا حرکت نکردن ماهیچه ها
  • بلع یا تکلم مشکل
  • از دست دادن حافظه یا اشکال در تفکر
  • اشکال در کنترل احساسات
  • درد
  • تغییر در رفتار و توانایی مراقبت از خود
ممکن است علت سکته مغزی انسداد عروق –حمله ایسکمیک- یا نشت یا پارگی رگ –سکته مغزی هموراژیک- باشد. برخی افراد فقط دچار اختلال موقتی در خون رسانی به مغز می شوند –حمله ایسکمیک گذرا.
 

عوامل خطر ساز

عوامل زیادی احتمال ابتلا به سکته مغزی را افزایش می دهند. برخی از آن ها احتمال سکته قلبی را هم بالا می برند. در زیر به عوامل خطر سازی که قابل درمان هستند اشاره شده است:
 
  • عوامل خطر ساز در سبک زندگی
  • چاقی یا اضافه وزن
  • بی تحرکی
  • مصرف الکل
  • مصرف مواد مخدری مانند کوکایین و متامفتامین ها
 

عوامل خطر ساز پزشکی

  • فشار خون بالا – وقتی فشار خون به 12/8 می رسد خطر سکته مغزی آغاز می شود. پزشک به شما خواهد گفت فشار خون مطلوب سن شما چیست. اگر مبتلا به بیماری هایی مانند دیابت باشید این مقدار تغییر می کند.
  • سیگار کشیدن یا قرار گیری در معرض دود سیگار
  • کلسترول بالا
  • دیابت
  • آپنه انسدادی خواب – یک نوع اختلال خواب که در آن سطح اکسیژن خون در شب به طور مکرر افت می کند.
  • بیماری های قلبی عروقی مانند نارسایی قلبی، نقص های قلبی، عفونت قلب یا نامنظمی ضربان قلب
برای تعیین بهترین درمان سکته مغزی تیم اورژانس نیاز به ارزیابی نوع سکته مغزی و ناحیه درگیر شده دارد. همچنین می بایست برای تشخیص صحیح عوارضی مثل واکنش دارویی یا تومور مغزی را بررسی کرد. پزشک آزمایش های زیادی انجام می دهد تا علت و خطر سکته مغزی را تشخیص دهد.
درمان فوری سکته مغزی به نوع آن بستگی دارد. درمان سکته ایسکمیک –شایع ترین نوع سکته که با انسداد عروق همراه است- با سکته هموراژیک -که خونریزی مغزی به دنبال دارد- متفاوت است.
 

سکته ایسکمیک

برای درمان سکته ایسکمیک پزشک به سرعت به بازیابی گردش خون در مغز می پردازد.
  • درمان اورژانس با دارو: می بایست ظرف سه ساعت دارو های لخته شکن را تزریق کرد؛ فراموش نکنید هرچه زودتر بهتر. درمان سریع نه تنها احتمال نجات را بالا می برد بلکه عوارض بعدی را هم کاهش می دهد.
  • آسپرین: آسپرین یک دارو برای درمان سریع است که در اورژانس به فرد داده می شود و احتمال سکته بعدی را کم می کند. آسپرین از تشکیل لخته خون پیشگیری می کند.
  • تزریق وریدی فعال کننده بافتی پلاسمینوژن: برخی افراد به تزریق فعال کننده بافتی پلاسمینوژن –با نام دیگر آلتپلاز- پاسخ مثبت می دهند. این ماده معمولا در بازو تزریق می شود. این دارو را می بایست تا 4.5 ساعت پس از آغاز نشانه های سکته مغزی تزریق کرد.
  • فعال کننده بافتی پلاسمینوژن با حل کردن لخته خون جریان خون را بهبود می دهد و به مبتلایان به سکته مغزی کمک می کند بهتر بهبود پیدا کنند. پزشک خطر هایی مانند احتمال خونریزی مغزی را بررسی می کند تا مطمئن شود این روش برای شما مناسب است.
  • دارو هایی که مستقیم به مغز فرستاده می شوند: پزشک لوله باریک و بلندی – به نام کاتتر- را از طریق رگ کشاله ران وارد می کنند و به مغز می رسانند تا فعال کننده بافتی پلاسمینوژن را به طور مستقیم به ناحیه درگیر سکته انتقال دهد. مهلت دریافت دارو در این روش تا حدودی بیشتر از تزریق فعال کننده بافتی پلاسمینوژن اما این روش هم دارای محدودیت زمانی است.
  • تخلیه لخته به صورت مکانیکی: پزشکان با استفاده از کاتتر دستگاه کوچکی را داخل مغز می کنند تا با حرکت دادن آن لخته ها را به طور فیزیکی بشکنند یا آن ها را بگیرند و خارج کنند.
البته مطالعات اخیر نشان داده اند ارسال مستقیم دارو به مغز یا استفاده از دستگاه از بین برنده لخته مغز در بیشتر افراد نتیجه مثبت نمی دهد. تحقیقات دانشمندان روی بهترین راه حل همچنان ادامه دارد.
 

روش های دیگر

برای کاهش احتمال سکته های بعدی یا حمله ایسکمیک گذرا پزشکان روشی پیشنهاد می کنند که طی آن وریدی که در اثر رسوبات چربی تنگ شده باز می شود. این روش ها به شرح زیرند:
  • اندآرترکتومی کاروتید: در اندآرترکتومی کاروتید جراح پلاک ها را از عروق اطراف گردن که به مغز می رسند –رگ های کاروتید- خارج می کند. در این روش جراح برشی روی جلوی گردن می دهد تا رگ کاروتید را باز کند و رسوب ها را خارج کند و انسداد رگ را از بین ببرد.
  • اندآرترکتومی کاروتید در افرادی که دچار بیماری قلبی یا بیماری های دیگر هستند با خطر هایی همراه است.
  • استنت گذاری و آنژیوپلاستی: در آنژیوپلاستی جراح از طریق یکی از عروق کشاله ران به شریان کاروتید دسترسی پیدا می کند و به آرامی و بدون هیچ خطری در این شریان حرکت می کند. برای باز کردن عروق تنگ شده از بالون استفاده می شود، بعد از آن با قرار دادن استنت رگ را باز نگه می دارند.
 

سکته هموراژیک

درمان فوری سکته هموراژیک متمرکز بر کنترل خون ریزی و کاهش فشار خون مغز است. همچنین ممکن است برای کاهش احتمال خطر های بعدی عمل جراحی انجام شود.
  • درمان های اورژانسی: اگر برای پیشگیری از تشکیل لخته وارفارین یا دارو های ضد پلاکت مانند کلوپیدوگرل مصرف می کنید، احتمالا می بایست برای جلوگیری از تاثیر رقیق کننده های خون از دارو یا محصولات خونی استفاده کنید. همچنین ممکن است از دارو های کاهش فشار مغز، کاهش فشار خون، پیشگیری از وازواسپاسم یا تشنج -سیژر- استفاده کنید.
  • وقتی خونریزی مغز متوقف شود، معمولا همراه با فرایند جذب خون به وسیله بدن، مراقبت های حمایتی هم انجام می شود. روند بهبود مغز شبیه زمانی است که یک کبودی بد از بین می رود. اگر محدوده خونریزی بزرگ باشد پزشک برای تخلیه خون و کاهش فشار روی مغز عمل جراحی انجام می دهد.
  • ترمیم رگ های خونی با جراحی: با عمل جراحی می توان ناهنجاری رگ های خونی –آنوریسم- ناشی از سکته هموراژیک را بهبود داد. پس از سکته، آنوریسم، بدشکلی رگ ها یا بد شکلی های دیگر که در اثر سکته هموراژیک ایجاد می شوند، یکی از روش های زیر به کار گرفته می شود:
  • کلیپینگ: گیره ای زیر آنوریسم قرار می گیرد و جریان خون آن را قطع می کند. با این گیره می توان از ترکیدن آنوریسم یا خونریزی دوباره آن جلوگیری کرد.
  • کویلینگ درون رگی (آمبولیزاسیون): کاتتری در رگ کشاله ران فرو می رود و با دوربین اشعه ایکس به سمت مغز هدایت می شود. جراح فنر های قابل جدا شدنی را در آنوریسم جاسازی می کند که از جریان خون به آنوریسم و تشکیل لخته جلوگیری می کنند.
  • تخلیه AVM با جراحی: اگر AVM در محل قابل دسترس باشد جراح آن را خارج می کند تا خطر پارگی رگ وسکته هموراژیک را کم کند. البته اگر تخلیه آن عملکرد مغز را کاهش دهد، بسیار بزرگ باشد یا داخل مغز قرار گرفته باشد نمی توان آن را خارج کرد.
  • جراحی بای پس درون کرانیال: در شرایط استثنایی می توان برای بهبود گردش خون یا کاهش ضایعات عروقی، مثل آنوریسم، از این روش استفاده کرد.
  • درمان رادیوسرجری استریوتاکتیک: این روش با بهره گیری از تابش های زیاد با تمرکز بالا یکی از کم تهاجم ترین روش ها برای ترمیم بدشکلی عروق است.
 

بهبود سکته مغزی و بازتوانی

درمان اورژانس سکته با کمک به بیمار برای بازیابی توان و عملکرد برای زندگی مستقل همراه است. پیامد های سکته به ناحیه درگیر و میزان صدمه بافتی بستگی دارد.
اگر سکته سمت راست بدن را درگیر کند، ممکن است حرکت و احساس در سمت چپ هم دچار اختلال شود و برعکس. صدمه مغزی در سمت چپ موجب اختلال تکلم و زبان می شود.
علاوه بر این کسانی که دچار سکته مغزی شده اند مبتلا به مشکل تنفسی، بلع، تعادل و بینایی می شوند.
بسیاری از مبتلایان به سکته مغزی می بایست دوره توان بخشی را بگذرانند. این دوره مطابق با سن، سلامت عمومی و درجه ناتوانی فرد مشخص می شود. همچنین توجه به سبک زندگی، علاقه ها، اولویت ها و ارتباط با دوستان و اعضای خانواده از جمله موارد توانبخشی محسوب می شود.
دوره توانبخشی ممکن است قبل از ترک بیمارستان آغاز شود. دوره بازتوانی هر کس متفاوت است و با توجه به شرایط بیمار، تیم درمانی او متفاوت خواهد بود.

پیشگیری

دانستن عوامل خطر ساز، پیروی از توصیه های پزشک و داشتن سبک زندگی سالم بهترین روش برای پیشگیری از سکته مغزی است. اگر دچار سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا شده اید، با رعایت این نکات می توانید از سکته مغزی دوباره پیشگیری کنید. همچنین مراقبت های بیمارستانی و پس از آن در پیشگیری از سکته مغزی بعدی نقش مهمی دارند.
بسیاری از روش های پیشگیری از سکته مغزی با روش های پیشگیری از بیماری قلبی یکسان است. برای داشتن سبک زندگی سالم به توصیه های زیر توجه کنید:
  • کنترل فشار خون بالا –هایپرتنشن
  • کاهش کلسترول و چربی اشباع در رژیم غذایی
  • ترک سیگار
  • کنترل کردن دیابت
  • حفظ وزن سالم
  • داشتن رژیم غذایی پر از میوه و سبزی
  • ورزش منظم
  • درمان آپنه خواب
  • پرهیز از مصرف مواد مخدر
 

پیشگیری دارویی

اگر تجربه حمله ایسکمیک گذرا را داشته اید، پزشک دارو هایی تجویز می کند تا احتمال سکته مغزی بعدی کاهش پیدا کند. این دارو ها به شرح زیرند:
  • دارو های ضد پلاکت: پلاکت ها سلول هایی در خون هستند که باعث لخته سازی می شوند. دارو های ضد پلاکت، چسبندگی این سلول ها را کم می کنند و احتمال تشکیل لخته خون را پایین می آورند. متداول ترین داروی ضد پلاکت آسپرین است.
ممکن است پزشک، آگرنوکس تجویز کند. آگرنوکس دارویی متشکل از دوز پایین آسپرین و داروی ضد پلاکت دی پیریدامول است تا احتمال تشکیل لخته خون را کاهش دهد. اگر نتوان با آسپرین از حمله ایسکمیک گذرا یا سکته مغزی جلوگیری کرد یا اگر مجاز به مصرف آسپرین نباشید پزشک از دارو هایی مانند کلوپیدوگرل استفاده می کند.
  • دارو های ضد انعقاد: این دارو ها که محتوی هپارین و وارفارین هستند احتمال تشکیل لخته خون را کم می کنند. سرعت عملکرد هپارین بالاست و بیشتر در درمان های کوتاه مدت بیمارستانی کاربرد دارد. وارفارین سرعت عملکرد پایین تری دارد و برای درمان های بلند مدت تر مصرف می شود.
  • وارفارین یک رقیق کننده قوی است بنا بر این می بایست طبق دستور پزشک مصرف شود و مراقب عوارض جانبی آن بود. در برخی از اختلال های انعقادی، ناهنجاری های عروقی، ناهنجاری ضربان قلب و دیگر بیماری های قلبی ممکن است پزشک این دارو ها را تجویز کند. اگر حمله ایسکمیک گذرا یا سکته مغزی به علت ناهنجاری ضربان قلب بروز کنند، پزشک رقیق کننده های جدیدتری توصیه می کند.

پزشکان زیر در درمان این بیماری می توانند کمکتان کنند

مقاله های مرتبط با این بیمارینمایش آرشیو

    • استرس کار، خطر سکته را بیشتر می‌کند۱۳۹۴/۰۷/۲۷

      محققان در بررسی‌های خود که نتایج آن را در نشریه نورولوژی منتشر کردند، به این نتیجه رسیدند که پیشخدمت‌ها و کمک‌پرستاران در مقایسه با سرایداران و یا معلمان، بیشتر در معرض خطر سکته مغزی قرار دارند.
    • عفونت خون در بیمارستان، عامل سکته قلبی و مغزی۱۳۹۷/۰۶/۲۰

      مطالعات جدید نشان می دهد بیمارانی که به دلیل عفونت خون –سپسیس- در بیمارستان بستری می شوند، ظرف چهار هفته اول پس از ترخیص در معرض حمله قلبی یا سکته مغزی قرار دارند.
    • چشم ها چه چیزی درباره سلامت جسم می گویند؟۱۳۹۶/۰۴/۲۶

      چشم ها نه تنها پنجره روح آدمی هستند بلکه حالت و وضعیت آنها به بسیاری از بیماری های جسم نیز اشاره می کند. مثلا زرد بودن چشم ها نشانه بیماری زردی است یا تاری دید نشانه دیابت است. در این مقاله به برخی از مهم ترین این بیماریها اشاره کرده ایم
    • سن سکته های قلبی و مغزی در ایران به زیر 40 سال رسیده است۱۳۹۴/۰۹/۱۸

      پدر پیوند قلب ایران با بیان اینکه سکته های قلبی و مغزی معمولا در دهه هفتاد رخ می دهد، گفت: سن سکته های مغزی و قلبی در ایران به زیر 40 سال کاهش یافته است.
    • مصرف روزانه آسپرین در مسن سالان سالم، بی فایده است۱۳۹۷/۰۷/۰۳

      نتایج یک مطالعه جدید نشان می دهد مصرف روزانه آسپرین با دوز پایین در افراد مسن با خطر بالای حمله قلبی، کمک کننده است؛ اما در افراد مسن سالم، ریسک مصرف آسپرین بیشتر از فواید آن است.

مرکز مشاورهنمایش آرشیو

تیرویید

پاسخ توسط محبوبه سادات حسینی ۱۳۹۸/۰۵/۰۶
#4090

محبوبه سادات حسینی

با سلام خیر تاثیری نداره ولی انچه مسلم است این است که بعد از سن چهل سالگی کم بودن ذخیره تخمدانی کاملا طبیعی و قابل انتظار است.

قرمزی پوست،پوست پوست شدن و سوزش و خارش

پاسخ توسط ربابه غیبی ۱۳۹۸/۰۴/۳۱
#4086

ربابه غیبی

سلام شما احتمالا اگزماى سبوره دارید. اما بهتر است از نزدیک ویزیت شوید

گرفتن پا

پاسخ توسط الهه دولتشاهی ۱۳۹۸/۰۴/۳۰
#4085

الهه دولتشاهی

سلام لطفا سن و داروهای مصرفی خود را ذکر کنید.

آزمایش کلسترول

پاسخ توسط ادمین بهپو ۱۳۹۸/۰۴/۲۴
#4084

ادمین بهپو

سلام. بدون معاینه حضوری و مشاهده شرح حال نمیتوان تصمیم وتشخیصی لحاظ کرد. بهتراست شما با یک پزشک مشورت کنید.