برای مشاوره با پزشکان کلیک کنید
;
تنبلی چشم یا آمبلیوپی به کاهش بینایی در یک چشم می گویند که در نتیجه تکامل ناهنجار بصری در ابتدای دوران زندگی به وجود می آید. اغلب چشم تنبل به سمت داخل یا خارج منحرف می شود.
آمبلیوپی که عموما از زمان تولد تا 7 سالگی امکان بروز دارد، عامل اصلی کاهش قوه بینایی در یک چشم کودکان است. به ندرت تنبلی چشم هر دو چشم را درگیر می کند.
تشخیص و درمان زودهنگام می تواند از مشکلات بلند مدت بینایی در کودک پیشگیری کند. معمولا می توان با عینک، لنز تماسی یا پوشش مخصوص چشم، تنبلی چشم را اصلاح کرد. گاهی اوقات نیاز به جراحی می باشد.
علائم و نشانه های تنبلی چشم به شرح زیر است:
  • یکی از چشم ها به داخل یا خارج منحرف است
  • عدم هماهنگی چشم ها با هم
  • درک عمقی ضعیف
  • بستن یا کوچک کردن یک چشم برای بهتر دیدن
  • کج کردن سر در هنگام نگاه کردن
  • نتیجه غیر عادی آزمایش غربالگری بینایی
گاهی اوقات تنبلی چشم بدون آژمایش مشخص نمی شود.
 

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم

هرگاه پس از هفته های اول عمر، متوجه انحراف چشم های کودک شدید، به پزشک مراجعه کنید. اگر در خانواده سابقه لوچی، آب مروارید اطفال یا عارضه های چشمی دیگری داشتید بررسی بینایی کودک توسط پزشک ضروری است.
یک معاینه چشمی کامل بین 3 تا 5 سالگی برای تمامی کودکان الزامی است. 

 

عوارض

درمان نکردن تنبلی چشم می تواند منجر به نابینایی دائم شود. تنبلی چشم عامل نابینایی دائم 2.9 درصد از بزرگسالان امریکاست.
تنبلی چشم در نتیجه ایجاد مشکل بصری در اوایل عمر فرد ایجاد می شود که تغییراتی در مسیرهای عصبی قرار گرفته بین لایه نازک بافت (رتینا) در پشت چشم و مغز ایجاد می کند. هر چه چشم ضعیف تر باشد سیگنال های بصری کمتری دریافت می کند. نهایتا توانایی چشم ها برای هماهنگ شدن با هم کاهش یافته و مغز دریافتی های چشم ضعیف را سرکوب کرده یا به آنها بی اعتنایی می کند.
هر چیز که باعث تاری دید کودکان شود یا منجر به انحراف چشم به داخل یا خارج گردد باعث تنبلی چشم می شود. علل شایع تنبلی چشم به شرح زیرند:
  • عدم تعادل ماهیچه چشم (استرابیسم): شایع ترین علت تنبلی چشم عدم تعادل ماهیچه هایی است که موقعیت چشم ها را مشخص می کنند. این عدم تعادل می تواند باعث انحراف چشم ها به داخل یا خارج شود و از هماهنگ شدن آن ممانعت به عمل می آورد.
  • تفاوت بین وضوح دو چشم (آنیزومتروپی انکساری): تفاوت فاحش بین دو نمره چشم که اغلب ناشی از دوربینی و گاهی در اثر نزدیک بینی یا عیوب سطح چشم (آستیگماتیسم) است، ممکن است منجر به تنبلی چشم شود. معمولا برای اصلاح این عیوب انکساری از عینک یا لنز تماسی استفاده می شود. در برخی کودکان تنبلی چشم ناشی از وجود استرابیسم و عیوب انکساری است.
  • محرومیت: هر مشکلی که برای یک چشم به وجود آید (مثل وجود ناحیه ای تار در عدسی: آب مروارید) می تواند کودک را از داشتن دید واضح محروم کند. آمبلیوپی خفیف اغلب به آمبلیوپی بسیار شدید منجر می شود.
 

عوامل خطر ساز

عواملی که خطر تنبلی چشم را افزایش می دهند به شرح زیرند:
  • تولد نوزاد نارس
  • کوچکی سایز نوزاد
  • سابقه خانوادگی تنبلی چشم
  • اختلالات رشدی
پزشک به معاینه دقیق چشم می پردازد، سلامت چشم ها ، انحراف بینایی، تفاوت میزان بینایی بین چشم ها یا ضعف بینایی هر دو چشم را بررسی می کند. برای اتساع مردمک چشم از قطره چشمی استفاده می شود. این قطره ممکن است به مدت چند ساعت یا یک روز ایجاد تاری دید نماید.
روش معاینه به مرحله تکامل چشم و سن کودک بستگی دارد:
  • خردسالانی که توانایی صحبت ندارند: یک دستگاه بزرگنمایی نوری برای تشخیص آب مروارید استفاده می شود. آزمایش های دیگر می تواند توانایی نوزاد یا خردسال را در خیره شدن و دنبال کردن اشیای متحرک، مورد ارزیابی قرار دهد.
  • کودکان 3 ساله و بزرگتر: آزمایش هایی که با استفاده از تصاویر یا حروف انجام می گیرد می تواند توانایی بصری کودک را ارزیابی کند. برای بررسی هر چشم، چشم دیگر پوشانده می شود.

 

غربالگری تشخیص را آسان کرده است

تنبلی چشم ناشی از عیوب انکساری مشکلی است که والدین متوجه آن نمی‌شوند، ولی امروزه در مراکز بهداشتی معاینات دوره‌ای چشم یا غربالگری انجام میشود و از طریق معاینه می‌توان به وجود تنبلی چشم در کودک پی برد.

غربالگری روش بسیار خوبی برای سنجش بینایی کودکان است. اولین معاینه در همان بدوتولد توسط متخصص کودکان انجام می‌گیرد. معاینه دیگر در 4 تا 6 سالگی کودک خواهد بود. البته بهتر است این معاینه در 4 سالگی انجام شود. والدین هم باید دقت کنند اگر کودک دچار هرگونه مشکل چشمی است یا احتمال می‌دهند ممکن است مشکل چشمی برای او پیش آید، حتما زودتر به متخصص چشم مراجعه کنند. تقریبا همه کودکان دارای فرم‌های معاینه هستند که از سوی مراکز بهداشت داده می‌شود. اولین معاینه چشم کودک در 4 سالگی و نوبت‌های بعدی معاینه در 5 و 6 سالگی است.

می بایست در اولین فرصت درمان تنبلی چشم را در کودکی آغاز کرد، زمانی که روابط پیچیده ای بین چشم و مغز در حال شکل گیری است می بایست به درمان آن پرداخت. بهترین نتایج در کودکان زیر 7 سال حاصل می شود، البته نیمی از کودکان بین 7 تا 17 سالگی نیز به درمان پاسخ می دهند.
گزینه های درمانی به این بستگی دارد که عارضه چقدر روی کودک تاثیرگذار بوده است. ممکن است پزشک موارد زیر را توصیه نماید:
  • ابزار اصلاحی دید: عینک یا لنز می توانند مشکلاتی از قبیل نزدیک بینی، دوربینی یا آستیگماتیسم را که منجر به تنبلی چشم می شود، اصلاح نماید.
  • پچ یا پوشش چشم: درمان تنبلی چشم، بستن چشم سالم کودک است، به این دلیل که کودک چشمی که دچار تنبلی است را بیشتر فعال کند. زمانی که عیب انکساری وجود دارد، عینک هم تجویز می‌شود چون بستن چشم به‌تنهایی مشکلی را حل نمی‌کند. درمان کودک تا 9 سالگی باید ادامه یابد. گاهی کودک در 4 سالگی دچار تنبلی چشم می‌شود و با تمهیدات درمانی تا 6 سالگی بهبود می‌یابد، اما درمان بستن چشم برحسب شدت آن تعیین می‌شود. معمولا ابتدای تشخیص تنبلی چشم، ممکن است پزشک توصیه کند چشم سالم کودک 6 ساعت در روز بسته بماند، ولی پس از بهبود زمان بستن چشم کاهش می‌یابد. همچنین لازم است درمان نگهدارنده ادامه یابد. این درمان هم براساس تشخیص پزشک است. گاهی لازم است 1 ساعت یا بیشتر در روز چشم کودک بسته بماند، به ویژه  در کودکانی که اختلاف نمره چشم زیاد است، درمان نگهدارنده ضروری خواهد بود. این درمان باید تا 9 سالگی ادامه یابد. تحقیقات نشان داده حداکثر زمانی که چشم باید بسته بماند، 6 ساعت است و بیش از آن تاثیری در بهبود ندارد. تعداد کمی از کودکان دچار تنبلی چشم حتی پس از بستن مرتب چشم و استفاده از عینک بهبود نمی‌یابند. بعضی از کودکان هم همکاری ندارند و روند درمان را با مشکل روبرو می‌کنند. گاهی هم بهبود کامل نیست مثلا وقتی یک چشم 10/10 و چشم دیگر 10/2 است، ممکن است با اقدامات درمانی فقط بتوان شماره چشم کودک را تا 9 سالگی به 10/6 رساند، لازم به ذکر است عیوب انکساری که از کودکی شروع می‌شوند، ممکن است تا سنین 25-20 سالگی کاهش یا افزایش یابند. از طرفی، پس از 9 سالگی احتمال تنبلی چشم وجود ندارد. همچنین عینک زدن یا نزدن تاثیری در افزایش یا کاهش شماره عینک ندارد و عینک صرفا برای خوب دیدن است. کودکی که خوب نمی‌بیند، در دیدن تخته سیاه و ... دچار مشکل می‌شود و احتمال افت تحصیلی در او وجود دارد. چشم می‌تواند در ازای هر یک سال سن کودک،  یک هفته بسته بماند و عارضه ایجاد نکند. کودک 1 ساله 1 هفته؛ 2 ساله، 2 هفته؛ 3 ساله، 3 هفته و ... . پس اگر کودک به هر دلیلی نمی‌تواند با یک چشم ببیند، والدین باید سریع‌تر کودک را ارجاع دهند.

  • فیلتر بنگرتر: این فیلتر مخصوص، روی سمتی از عینک قرار داده می شود که چشم قوی تر وجود دارد. فیلتر مثل پچ چشمی، چشم قوی تر را می پوشاند و دو چشم را با هم هماهنگ می کند.
  • قطره چشمی: یک قطره دارویی به نام آتروپین که هفته ای دو بار مصرف می شود می تواند موقتا چشم قوی تر را تار کند. به این طریق از چشم ضعیف تر استفاده می کند. این روش جایگزین پوشش چشمی است و عارضه جانبی آن حساسیت به نور می باشد.
  • جراحی: اگر چشم های کودک شما لوچ یا منحرف است، ممکن است پزشک تجویز عمل جراحی روی ماهیچه های چشمی نماید. همچنین اگر کودک مبتلا به افتادگی پلک چشم یا آب مروارید باشد نیز ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.
  • درمان های بر پایه فعالیت، مثل نقاشی کشیدن، حل کردن پازل یا بازی کامپیوتری نیز هم اکنون در دسترس است. تاثیر اضافه کردن این فعالیت ها به روند درمان هنوز تایید نشده است.
در بسیاری از کودکان مبتلا به تنبلی چشم درمان مناسب قدرت بینایی چشم را ظرف چند هفته تا چند ماه بهبود می بخشد. درمان از شش ماه تا دو سال متغیر خواهد بود.
قرار گیری تحت نظارت پزشک به جهت جلوگیری از عود تنبلی چشم که در25 درصد کودکان دیده می شود، بسیار ضروری است. اگر تنبلی چشم دوباره بروز کرد باید درمان دوباره از سر گرفته شود.

پزشکان زیر در درمان این بیماری می توانند کمکتان کنند

مقاله های مرتبط با این بیمارینمایش آرشیو

    • افتادگی پلک، ناخوشایند اما درمان پذیر۱۳۹۷/۰۷/۱۱

      وقتی به آینه نگاه می کنید، چشم های خواب آلودتان توی ذوق می زنند؟ شاید علت، این باشد که پلک های فوقانی تان کمی افتاده اند و روی مردمک چشمتان را می پوشانند. به این حالت «پتوز» یا «افتادگی پلک» می گویند.

مرکز مشاورهنمایش آرشیو

تیرویید

پاسخ توسط محبوبه سادات حسینی ۱۳۹۸/۰۵/۰۶
#4090

محبوبه سادات حسینی

با سلام خیر تاثیری نداره ولی انچه مسلم است این است که بعد از سن چهل سالگی کم بودن ذخیره تخمدانی کاملا طبیعی و قابل انتظار است.

قرمزی پوست،پوست پوست شدن و سوزش و خارش

پاسخ توسط ربابه غیبی ۱۳۹۸/۰۴/۳۱
#4086

ربابه غیبی

سلام شما احتمالا اگزماى سبوره دارید. اما بهتر است از نزدیک ویزیت شوید

گرفتن پا

پاسخ توسط الهه دولتشاهی ۱۳۹۸/۰۴/۳۰
#4085

الهه دولتشاهی

سلام لطفا سن و داروهای مصرفی خود را ذکر کنید.

آزمایش کلسترول

پاسخ توسط ادمین بهپو ۱۳۹۸/۰۴/۲۴
#4084

ادمین بهپو

سلام. بدون معاینه حضوری و مشاهده شرح حال نمیتوان تصمیم وتشخیصی لحاظ کرد. بهتراست شما با یک پزشک مشورت کنید.