مگس‌پران چشم و علل آن

شخص مبتلا به حالت چشمی مگس‌پران، ذرات کوچک غبارمانندی را به شکل مو، مگس یا ریشه درختان، جلوی چشمانش می‌بیند که بالا و پایین می‌روند و با وجود پلک‌زدن‌ها، همچنان مانند یک سایه کوچک در جلوی چشم‌ها قرار دارند. سایه‌های ناشی از مگس‌پران چشم، بیشتر در هنگام مطالعه کردن یا نگاه کردن به سطوحی به رنگ روشن، دیده می‌شوند.
مگس‌پران در حقیقت سایه کدورت‌های موجود در مایع زجاجیه است که روی شبکیه می‌افتد و به صورت یک سایه تیره دیده می‌شود. معمولا با حرکت دادن چشم، مگس‌پران هم حرکت می‌کند، اما چون جهت حرکت آن در خلاف جهت حرکت چشم است، نمی‌توان آن را با چشم تعقیب کرد.

علائم مگس‌پران

گاهی اوقات ممکن است کدورت‌هایی به اشکال مختلف مثل پرز، خطوط کوچک، تکه ابر، نقاط یا دوایرکوچک، شبکه‌ای که روی بال مگس وجود دارد و ..... به‌صورت شناور در میدان بینایی دیده شود. اینها را اصطلاحا مگس‌پران یا فلوتر می‌نامند. این کدورت‌ها اغلب زمانی دیده می‌شود که فرد به یک زمینه صاف مثل دیوار سفید یا آسمان آبی نگاه می‌کند.

علل مگس‌پران چشم

زجاجیه، مایعی ژله‌مانند شبیه به سفیده تخم مرغ است که بخش اعظم داخل کره چشم را از پشت عدسی تا روی شبکیه پرکرده و به حفظ ساختمان کروی چشم کمک می‌کند. زجاجیه دارای مقدار فراوانی آب و مواد محلول است و به همین دلیل حالت ژله‌ای دارد و داخلش با رشته‌های بسیار ظریفی پر شده که در قسمت‌های خارجی‌تر متراکم‌تر است و به لایه‌های داخلی شبکیه متصل شده‌اند و شبکیه را در جای خودش نگه می‌دارد.
رشته‌های موجود در زجاجیه در کودکان و افراد جوان معمولا بسیار ظریف هستند و دیده نمی‌شوند، اما با بالا رفتن سن، این رشته‌ها ضخیم‌تر می‌شوند و در برخی جاها به هم می‌چسبند که این باعث ایجاد کدورت در زجاجیه شده که سایه این کدورت روی شبکیه باعث ایجاد مگس‌پران می‌شود.
در بسیاری از افراد سالمند، بخشی از رشته‌های محیطی زجاجیه که به شبکیه متصل بوده‌اند، از جای خود کنده شده و به داخل بخش‌های مرکزی زجاجیه می‌افتد. این حالت که آن را «جداشدگی خلفی زجاجیه» می‌نامند، شایع‌ترین علت ایجاد مگس‌پران است.
در برخی از موارد وجود التهاب داخل چشمی سبب تجمع سلول‌های التهابی در زجاجیه می‌شود که مگس‌پران را ایجاد می‌کنند.
مواردی همچون ضربه، پرش شدید یا شیرجه زدن محکم در آب می‌تواند باعث ایجاد این ضایعه شود. (به علت تغییر بافت زجاجیه و احتمال خونریزی در چشم)
اختلال در لایه اشکی، عمل جراحی چشم، هرگونه عمل جراحی روی صورت، خونریزی داخل زجاجیه به دلیل قند خون بالا از علل ناشایع مگس‌پران هستند.
مگس‌پران می‌تواند به دلیل مصرف بعضی داروها باشد، مانند بعضی داروهای پوست (ضدآکنه)، داروهای لاغری و داروهای روان‌گردان.
توجه: کار با کامپیوتر، مطالعه زیاد، تماشای تلویزیون ارتباطی با ایجاد مگس‌پران ندارد، ولی خستگی ناشی از آنها می‌تواند توانایی مغز را در عدم توجه به آنها کم کند.

افراد در معرض خطر

افراد مسن: افراد بالای60سال (از هر 10 فرد بالای 60 سال، 7نفرشان مگس‌پران را تجربه کرده‌اند.)
افراد مبتلا به فشارخون،
افراد دیابتی: در بیماران دیابتی زمینه خونریزی خفیف چشمی زیاد است که روی زجاجیه تاثیر می‌گذارد و باعث بروز مگس‌پران چشمی می‌شود و حتی ممکن است تغییراتی روی شبکیه آنها ایجاد کند. حتی احتمال بروز مشکل جدا شدن زجاجیه از شبکیه در افراد دیابتی بیشتر است.
افراد نزدیک‌بین: فضای زجاجیه چشم نزدیک‌بین‌ها حجیم‌تر است و مایع زجاجیه چشمشان زودتر تغییر می‌کند، به همین دلیل بیشتر افراد نزدیک‌بین دچار مگس‌پران هستند و ممکن است مشکل ‌شان با گذشت زمان حادتر هم بشود.
افرادی که سابقه جراحی چشمی داشته‌اند (به ویژه آب مروارید)،
افرادی که سابقه التهاب داخل چشمی دارند.
مردانی که بیشتر در معرض ضربه هستند: از آنجا که مردان بیشتر در معرض ضربه و آسیب به چشم هستند، شیوع مگس‌پران به دلیل ضربه در آنها بیشتر است.

ارتباط مگس‌پران با جرقه

در چشم پزشکی، جرقه به معنای احساس وجود نور در میدان بینایی است، زمانی‌که در حقیقت محرک نوری وجود ندارد. جرقه ممکن است به صورت خطوط درخشان صاعقه‌مانند یا به صورت اجسام ریز درخشنده به نظر برسد. جرقه ممکن است فقط در یک نقطه خاص میدان بینایی دیده شود و به صورت نقاط ریز متعدد در بخشی از میدان بینایی درآید.
احساس دیدن جرقه معمولا فقط چند ثانیه طول می‌کشد، اما غالبا تکرار می‌شود. معمولا در محیط‌های تاریک جرقه‌ها بیشتر تظاهر می‌کنند. به علاوه حرکات ناگهانی سر یا چشم‌ها ممکن است باعث دیدن جرقه شود.
همان‌طور که قبلا گفته شد، با افزایش سن، رشته‌های زجاجیه ضخیم‌تر می‌شوند و به هم چسبندگی پیدا می‌کنند. این چسبندگی رشته‌های زجاجیه ممکن است باعث کشیده‌شدن پرده شبکیه شود. از آنجا که پاسخ سلول‌های شبکیه به محرک‌ها به صورت‌درک نور است، هر عاملی که سلول‌های شبکیه را تحریک کند در مغز به عنوان نور تفسیر می‌شود. به همین، علت وقتی شبکیه تحت کشش قرار گیرد، جرقه‌های نوری دیده می‌شود.

درمان مگس‌پران چشم

مغز به‌طورطبیعی این توانایی را دارد که به چیزهای کم‌اهمیت در میدان بینایی توجه نکند. به مرور زمان، مگس‌پران توسط فرد فراموش می‌شود و فرد یاد می‌گیرد که به آن توجه نکند.
در حالتی که مگس‌پران جزئی است و مشکلی روی شبکیه ایجاد نشده، به بیمار توصیه می‌شود شرایط را تحمل کند و به آن بی‌اعتنا باشد، زیرا مگس‌پران، اختلالی در دید فرد، ایجاد نمی‌کند.
بنابراین، مگس‌پران چشمی هیچ درمانی ندارد و تنها کاری که بیمار باید انجام دهد، مراجعه برای معاینه‌های دوره‌ای، پیگیری و سعی برای کنار آمدن با این مشکل است. بعضی محققین اعتقاد دارند، رژیم غذایی مناسب، مصرف سبزی تازه، عدم مصرف غذاهای آماده، عدم مصرف سیگار و عدم مصرف بی‌رویه و سرخود دارو، در کنترل بیماری و تقویت چشم و سایر اعضاء بدن موثر و مفید است.
توجه: درصورتی که تعداد، اندازه، شفافیت اشیاء شناورجلوی چشم تغییر کند یا همراه مگس‌پران جرقه در میدان بینایی ایجاد شود یا با کاهش بینایی یا اختلال در میدان دید همراه باشد، بررسی و معاینه دقیق وکامل چشم پزشکی لازم است.
همان طور که گفته شد، شایع‌ترین علت بروز مگس‌پران، جداشدگی زجاجیه خلفی است که به‌خودی خود خطری ندارد، اما گاهی اوقات در حین جدا شدن زجاجیه، بخشی از شبکیه نیز همراه با آن کنده می‌شود و باعث ایجاد سوراخ یا پارگی در پرده شبکیه می‌شود که می‌تواند سبب مشکلات شدید بینایی شود. در مواردی که مگس‌پران با سوراخ یا پارگی پرده شبکیه همراه باشد، ممکن است نیاز به اقدامات درمانی مثل لیزر یا عمل جراحی برای جلوگیری از پارگی پرده شبکیه وجود داشته باشد./