آشنایی با کیست ها و عفونت های غدد بزاقی

3 جفت غده بزاقی عمده در بدن وجود دارد؛ غدد پاروتید یا بناگوشی درون گونه ها، غدد زیر فکی، زیر فک پایینی در کف دهان و غدد زیر زبانی که زیر زبان قرار دارند. هنگامی که مشکلی در غدد بزاقی یا مجرا های آن ها وجود داشته باشد ممکن است افراد دچار علایمی مانند تورم غده بزاقی، خشکی دهان، درد، تب و ترشح بدبو و بدمزه درون دهان شوند.

غدد بزاقی روزانه تا یک لیتر بزاق تولید می کنند. بزاق برای لغزنده سازی دهان، کمک به بلع غذا، محافظت از دندان در برابر باکتری ها و کمک به گوارش غذا در برابر باکتری ها و کمک به گوارش غذا اهمیت دارد. 3 جفت غده بزاقی عمده در بدن وجود دارد؛ غدد پاروتید یا بناگوشی درون گونه ها، غدد زیر فکی، زیر فک پایینی در کف دهان و غدد زیر زبانی که زیر زبان قرار دارند. همچنین صد ها غده بزاقی کوچک در سراسر دهان و گلو وجود دارند. بزاق از راه لوله های کوچکی به نام «داکت» از غده های بزاقی وارد دهان می شود. هنگامی که مشکلی در غدد بزاقی یا مجرا های آن ها وجود داشته باشد ممکن است افراد دچار علایمی مانند تورم غده بزاقی، خشکی دهان، درد، تب و ترشح بدبو و بدمزه درون دهان شوند.

عوامل

علل متفاوت بسیاری ممکن است کارکرد غدد بزاقی را مختل کنند یا مجاری آن ها را ببندند، در نتیجه بزاق نمی تواند از غده خارج و وارد بزاق شود. از علل شایع مشکلات غدد بزاق می توان به این موارد اشاره کرد:

سنگ های بزاقی: شایع ترین علت تورم غدد بزاقی سنگ های بزاقی هستند که از تجمع رسوبات بلوری شده بزاق ایجاد می شوند. گاهی سنگ های بزاقی می توانند جریان بزاق را قطع کنند. هنگامی که بزاق نتواند از مجاری بزاقی خارج شود، درون غده پس می زند و باعث درد و تورم می شود. درد معمولا نوسان دارد و در یک غده حس می شود و به طور کلی به طور پیش رونده ای بد تر خواهد شد. اگر انسداد رفع نشود ممکن است غده بزاقی دچار عفونت شود.
عفونت باکتریایی غدد بزاقی: عفونت باکتریایی غده بزاقی بیش از همه در غده پاروتید رخ می دهد و ممکن است در نتیجه انسداد مجرای این غده به دهان ایجاد شود. التهاب غده بزاقی در این غده توده دردناک و ترشحات عفونی ایجاد می کند. عفونت غدد بزاقی در سالمندان دچار سنگ های بزاقی شایع تر است، اما ممکن است در نوزادان در چند هفته اول پس از تولد هم بروز کند. اگر عفونت غده بزاقی درمان نشود ممکن است باعث درد شدید، تب بالا و آبسه –تجمع چرک- شود.
عفونت ویروسی غدد بزاق: عفونت های ویروسی مانند اوریون، آنفولانزا و سایر ویروس ها ممکن است باعث تورم غدد بزاقی شوند. تورم غدد پاروتید در طرفین صورت و برآمدگی دو طرفه دیده می شود. تورم غدد بزاقی به طور شایعی در 30 تا 40 درصد عفونت ها با ویروس اوریون رخ می دهد. این تورم معمولا 48 ساعت پس از شروع علایم دیگر مانند تب و سردرد شروع می شود.

سایر بیماری های ویروسی که باعث تورم غدد بزاقی می شوند شامل ویروس ابشتین بار، ویروس سایتو مگال، ویروس کوکسا و بالاخره ویروس نقص ایمنی یا اچ آی وی است. عفونت های باکتریایی معمولا باعث تورم یکطرفه غدد بزاقی می شوند. سایر علایم شامل تب و درد است که همراه تورم بروز می کند. باکتری های عامل این عفونت ها شامل باکتری هایی که به طور معمول درون دهان وجود دارند و نیز باکتری های استافیلوکوکی می شوند. این عفونت ها معمولا غده پاروتید یا بناگوشی را مبتلا می کنند. کم آبی بدن و سوء تغذیه خطر دچار شدن به عفونت باکتریایی غدد بزاقی را بالا می برد.

کیست ها: کیست ها ممکن است به علت جراحت، عفونت، تورمو یا سنگ های بزاقی مسدود کننده راه بزاق درون غدد بزاقی تشکیل شوند. برخی کودکان با کیست های غدد بنا گوشی به دنیا می آیند که در نتیجه اشکال در رشد گوش هاست. این کیست ها ممکن است به شکل یک تاول یا یک ناحیه برآمده نرم ظاهر شوند. کیست های غدد بزاقی در خوردن و صحبت کردن اخلال ایجاد می کنند.
تومور ها: چند نوع تومور متفاوت ممکن است در غدد بزاقی ایجاد شوند. این تومورها ممکن است سرطانی و بدخیم یا غیرسرطانی و خو شخیم باشند. شایع ترین تومورهای این غدد «آدنوم پلئومرفیک» و «تومور وارتین» هستند. آدنوم های پلئومرفیک بیش از همه غدد پاروتید یا بناگوشی را مبتلا می کنند، اما ممکن است در غده زیر فکی و غدد کوچک بزاق هم ایجاد شوند. این تومور معمولا بی درد است و به آهستگی رشد می کند. آدنو م های پلئومرفیک خوش خیم و غیرسرطانی و در زنان شایع تر از مردان هستند. تومور وارتین نیز خوش خیم است و غده بناگوشی را مبتلا می کند. تومور وارتین ممکن است در هر دو طرف صورت رشد کند و در مردان بیش از زنان مشاهده می شود. با اینکه اغلب تومورهای غده های بزاقی خوش خیم هستند، برخی از آنها ممکن است سرطانی باشند. تومورهای بدخیم شامل «کارسینوم موکواپیدرموئید» ، «کارسینوم آدنوکیستیک»، «آدنوکارسینوم» و تومورهای بدخیم مخلوط می شوند.
سندرم شوگرن: نشانگان شوگرن یک بیماری خودایمنی مزمن است که در آن سلول های دستگاه ایمنی شخص به غدد بزاق و سایر غدد تولیدکننده رطوبت دیگر بدن خود فرد حمله می کنند و به خشکی دهان و خشکی چشم ها منجر می شوند. در حدود نیمی از افراد دارای نشانگان شوگرن، بزرگی دوطرفه غدد بزاقی در هر دو طرف دهان مشاهده می شود که معمولا بی درد است.

درمان

به گزارش «بهپو» به نقل از «وبمد»، درمان مشکلات غدد بزاقی به علت آنها بستگی دارد. درمان در مورد سنگ های بزاقی و سایر علل انسداد مجرای بزاقی اغلب با اقداماتی مانند خارج کردن دستی سنگ ها، کمپرس گرم یا آبنبات های ترش برای افزایش جریان بزاق شروع می شود. اگر این اقدامات ساده مشکلات را حل نکنند، ممکن است لازم باشد با جراحی انسداد را برطرف یا غده مبتلا را خارج کرد. جراحی معمولا برای برداشتن تومورهای خوش خیم و بدخیم به کار می رود. برخی تومورهای خوش خیم با پرتوتابی درمان می شوند تا از بازگشت تومور جلوگیری شود. برخی تومورهای سرطانی نیاز به پرتودرمانی و شیمی درمانی دارند. همچنین جراحی ممکن است برای درمان کیست های بزرگ لازم باشد. سایر مشکلات غدد بزاقی ممکن است با دارو درمان شوند. برای مثال عفونت های باکتریایی با آنتی بیوتیک ها درمان می شوند. همچنین برای خشکی دهان ممکن است درمان دارویی تجویز شود./