سکته مغزی و ناراحتی‌های قلبی در یک طیف بیماری‌ها قرار دارند زیرا هر دو حالت ناشی از بیماری‌‌های قلبی-عروقی هستند و عروق خونی درگیر می‌شوند.

سکته‌های مغزی به دو گروه تقسیم می‌شود:گاهی ممکن است سکته مغزی به‌خاطر بسته‌شدن رگ خونی اتفاق ‌بیفتد یا اینکه سکته مغزی به‌خاطر پاره‌شدن ناگهانی رگی در مغز است که سکته مغزی خونریزی‌دهنده گفته می‌شود.

علل مختلف بروز انسداد رگ و تهدید سکته مغزی

انسداد رگ خونی می‌تواند دلایل مختلفی داشته‌باشد که واردشدن لخته خون به رگی در مغز، کنده‌شدن توده‌ای در قلب و رسیدن به رگ مغز یا نازک‌شدن تدریجی رگ مغز به‌دلیل بیماری‌های مختلف از جمله آنهاست.

بیماری‌های خونریزی‌دهنده نیز می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود که اگر از حد طبیعی بیشتر باشد، رگ مغز پاره می‌شود و سکته مغزی اتفاق می‌افتد. ابتلا به بعضی بیماری‌های مادرزادی مانند آنوریسم عروق مغزی نیز به‌دلیل نازک‌بودن جدار عروق مغزی منجر به پارگی و خونریزی می‌شود. بعضی بیماری‌های التهابی نیز دیواره رگ را ضعیف می‌کند و احتمال پارگی رگ وجود دارد.

بیشتر بخوانید: سکته خاموش و بدون علامت مغز

کاهش انعطاف‌پذیری عروق و افزایش زمینه سکته مغزی

اگر رگ مغز سالم باشد، قدرت انعطاف‌پذیری زیاد است اما زمانی که سن فرد افزایش می‌یابد، شیوه زندگی ناسالم دارد یا مبتلا به بعضی بیماری‌‌های خاص است، عروق انعطاف‌پذیری را از دست می‌دهند و دیواره رگ سفت می‌شود که در این حالت رگ به‌تدریج تنگ می‌شود(آترواسکلروز) یا به‌راحتی پاره می‌شود.

بیشتر بخوانید: بایدها و نبایدها در برخورد با فردی که سکته مغزی کرده است

علائم سکته مغزی

همانطور که گفتیم سکته‌های مغزی به 2دسته کلی تقسیم می‌شوند که در یک دسته از آنها خون به‌واسطه لخته شدن و مسدود شدن رگ، به مغز نمی‌رسد و در دسته دوم رگ پاره می‌شود و درنتیجه حجمی از خون وارد نسج مغز یا قسمت‌های مختلف داخل جمجمه می‌شود، اما یکی از علائم نگران‌کننده سکته مغزی سردرد است که تقریباً در تمام انواع آن وجود دارد. علامت شایع دیگر استفراغ است که در خون‌ریزی‌های مغزی بسیار بیشتر اتفاق می‌افتد.

نکته سوم، مشکلات بینایی است که در صورت مسدود شدن رگ‌هایی که مربوط به نواحی بینایی است ایجاد می‌شود. این اختلال بینایی معمولاً مربوط به هر دو چشم می‌شود و فرد احساس می‌کند که میدان بینایی‌اش محدودشده است و بعضی از اشیا را تشخیص نمی‌دهد و گاهی هم دچار دوبینی می‌شود. یکی دیگر از علامت‌های بسیار شایع سکته مغزی فلج عضلات صورت است که سبب می‌شود صورت افراد غیر قرینه شود. علامت شایع دیگر، فلج اندام‌ها است که ممکن است فقط در یک دست یا نیم‌تنه اتفاق بیفتد و معمولاً فقط در یک سمت از بدن مشاهده می‌شود. در این صورت بیمار احساس می‌کند که نمی‌تواند حین راه رفتن یکی از پاهای خود را تکان بدهد یا نمی‌تواند با دستش کار کند علامت شایع دیگر هم اختلال در تکلم است؛ به‌طوری‌که فرد دیگر نمی‌تواند صحبت کند یا اطرافیان متوجه می‌شوند که کلمات او نامفهوم است.

افراد باید توجه داشته باشند علامت هایی که ذکر شد ممکن است به‌تنهایی در فرد ایجاد شوند یا همراه با یکدیگر اتفاق بیفتند. همچنین ممکن است این علائم تنها حسی باشند، برای مثال شخص احساس کند که دست یا پای او کرخت شده و به‌اصطلاح خواب‌رفته یا سوزن می‌شود، اما قدرتش را از دست نداده است. نکته مهم دیگر این است که بروز این علائم ناگهانی است و برای مثال شخص تا 1ساعت پیش مشکلی نداشته و به‌یک‌باره دیگر نمی‌تواند دستش را بالا ببرد یا صحبت کند؛ درنهایت باید گفت در صورت بروز این علائم باید بدون فوت وقت با اورژانس تماس بگیرد و شرایط خود را شرح دهد.

بیشتر بخوانید: 5 عامل ناشناخته تر سکته مغزی

آترواسکلروز عروق مغز و اختلال‌خونرسانی

بیشتر موارد سکته‌های مغزی ناشی از ایسکمی یا اختلال در خونرسانی به مغز است که این مشکل نیز غالبا به‌دلیل آترواسکلروز رگ مغز است.

پدیده آترواسکلروز اگر شروع شود، به‌تدریج باعث انسداد رگ می‌شود که ممکن است این بسته‌شدن کامل یا نسبی باشد. به‌دلیل اینکه خون نمی‌تواند به‌‌خوبی در رگی که کامل بسته نشده و نازک است، جریان پیدا کند امکان دارد در همان قسمت رگ لخته شود که به این حالت «سکته مغزی ترومبوتیک» گفته می‌شود. گاهی اوقات رگ دچار تنگی نیست اما لخته‌ای از عروق قلب کنده می‌شود و به مغز می‌رسد و رگ را می‌بندد که این حالت «سکته مغزی آمبولیک» نام دارد.

بروز سکته مغزی ناشی از تشکیل لخته‌ در عروق قلب

اما علت ایجاد لخته در قلب علل متعددی دارد. بیماری‌های مختلف قلبی مانند سکته‌قلبی، نامنظم‌شدن ناگهانی ضربان قلب و اختلال در پمپاژ خون توسط قلب از جمله موارد ایجاد لخته در قلب است. البته علل دیگری مانند تومور یا توده در قلب به‌دلایل مادرزادی یا اکتسابی همچنین ایجاد توده عفونی در قلب نیز می‌تواند به رگ مغز رسیده و منجر به سکته مغزی شود که در موارد نادرتر اتفاق می‌افتد.

متخصصان مغز و اعصاب با توجه به نتایج ام‌آرآی، سی‌تی‌اسکن و معاینه بیمار می‌توانند نوع سکته مغزی ناشی از افزایش فشار خون، آمبولی، خونریزی، نازک‌شدن دیواره رگ مغز و... را افتراق دهند. گاهی از متخصص قلب درخواست می‌شود وضعیت سلامت قلب بررسی و احتمال وجود لخته در قلب، نامنظمی ضربان قلب و... کنترل شود تا زمینه ناراحتی‌های قلبی در بروز سکته مغزی تشخیص داده‌شود.

بیشتر بخوانید: آیا غذا و سکته مغزی رابطه دارند؟

ضرورت اصلاح شیوه زندگی و کنترل سلامت در پیشگیری از سکته مغزی

این پرسش مطرح است که آیا می‌توان از بروز سکته‌های مجدد مغزی پیشگیری کرد؟ در پاسخ باید گفت که با برطرف‌کردن علل بروز سکته مغزی این مشکل قابل‌پیشگیری است.

برای کاهش خطر بروز سکته مغزی باید مراقب بود تا عروق مغز نازک نشود. بیشترین عامل نازک‌شدن عروق، آترواسکلروز است که غالبا به‌دلیل چربی‌خون، دیابت و فشار خون بالا ایجاد می‌شود. این سه فاکتور مهم کاملا از طریق خودمراقبتی و درمان‌های مناسب قابل‌پیشگیری است. افرادی که به‌ هر یک از این بیماری‌ها مبتلا است باید دارو را به‌موقع مصرف کنند، مراجعه منظم و آزمایش‌های دوره‌ای را رعایت کنند و اصول رژیم مناسب و خودمراقبتی را جدی بگیرند.

سیگار یک متهم بسیار بزرگ است و در هر قسمتی که عروق بدن درگیر می‌شود، حتما باید به زمینه استعمال دخانیات توجه کرد. به‌عبارتی سیگارکشیدن می‌تواند عروق را در تمام قسمت‌های بدن از جمله مغز، قلب، دست، پا و... تنگ کند. همچنین سیگار باعث نازک‌شدن دیواره عروق و تشکیل لخته می‌شود. افرادی که دچار اختلالات عروقی شده‌اند حتما برای پیگشیری از سکته مجدد مغزی لازم است سیگار را کاملا کنار بگذارد.

عامل مهم دیگر در پیشگیری از عود سکته مغزی، توجه به تغذیه صحیح است. افرادی که این زمینه خطر را دارند فقط باید از غذاهای سالم استفاده کنند و از فست‌فود پرهیز کنند زیرا چربی و نمک بالا هستند. همچنین نمک و چربی غذاها به حداقل برسد و حتی‌الامکان از چربی‌های گیاهی استفاده شود. مصرف فراوان میوه‌ها و سبزیجات نیز از دیگر توصیه‌های مهم تغذیه است زیرا باعث می‌شود عروق مغز انعطاف‌پذیری بهتری پیدا کند، رگ‌های مغزی عملکرد بهتری باشد و بروز سکته مغزی کاهش یابد. ماهی نیز به‌دلیل دارابودن اسیدهای چرب امگا3 مفید است و می‌تواند انعطاف‌پذیری دیواره عروق را بهبود ببخشد.

توجه به وزن متعادل و انجام تمرینات ورزشی منظم نیز حتما باید مدنظر باشد. ورزش نیز انعطاف‌پذیری عروق را بهبود می‌دهد. توصیه پایانی این است که است که از استرس به‌درستی مدیریت شود زیرا استرس موجب افزایش فشار خون و تشدید زمینه سکته مغزی می‌شود.

با رعایت این توصیه‌ها و محافظت از و جوانی عروق مغز می‌توان تا حد بالایی از بروز سکته‌های مغزی و عوارض جدی آن بر زندگی فرد پیشگیری کرد./

بیشتر بخوانید: آینه درمانی پس از سکته مغزی، نوید بخش سلامت